Çeviribilim öğrencileri olarak bölümümüze dair bizler için en önemli olan adımlardan bir tanesi de uzmanlık alanı seçmektir. Yönelebileceğimiz alanlar haricinde çevirmenliği de “mütercimlik” ve “tercümanlık” olarak iki ayrı başlıkta toplamak mümkündür.
- Mütercimlik nedir?
Mütercimlik en basit tanımı ile bir dilde yazılmış yazılı bir metni diğer dilde yazılı bir metin formatına çevirme işidir.
- Tercümanlık nedir?
Tercümanlık ise, yine en basit tanımı ile bir dilde sözlü ifade edilen bir metni ya da konuşmayı diğer dile çevirme işidir.
Çeviribilim öğrencilerinin uzmanlık alanı seçme konusunda atacakları ilk adım yazılı (mütercimlik) ya da sözlü (tercümanlık) çeviriye yönelerek olacaktır.
Bu iki alan da kendi içinde alt uzmanlık alanlarına ayrılmaktadır. Çünkü yazılı ya da sözlü çevirmenlik yapan kimseler de kendilerine özel bir uzmanlık alanı seçerek mesleklerinde ilerlemeyi tercih etmektedirler. T.C Başbakanlık İdareyi Geliştirme Başkanlığınca hazırlanan Türkiye’de Çevirmenlik Mesleği Araştırma Raporu’na göre, yönelebileceğimiz başlıca uzmanlık alanlarını yazılı ve sözlü olmak üzere iki başlık altına alarak inceleyebiliriz.
- Yazılı Çeviri Uzmanlık Alanları:
- Ticari Çeviri: Belgeler, beyannameler, bilançolar, davetiyeler, devirler, faturalar, fermanlar, gelir tabloları, hesaplar, ibranameler, ihale çevirileri, ihale dosyaları, şartnameler, kararlar, karneler, kefaletnameler, kimlikler, kontratlar, kurul kararları, levhalar, mukaveleler, muvafakatnameler, planlar, poliçeler, projeler, raporlar, resmi belgeler, ruhsatlar, senetler, sertifikalar, sigortalar, sirkülerler, sözleşmeler, taahhütnameler, teklifler, tüzükler, vasiyetnameler, yazışmalar ve yönetmelikler gibi ticari alandaki belgelerin çevrilmesini içerir.
- Akademik Çeviri: Yüksek lisans, doktora tezleri, ödevler, projeler, sunumlar, akademik araştırmalar, bilimsel makaleler gibi çeşitli konularda akademik metinlerin çevrilmesini içerir.
- Hukuki Çeviri: Genellikle kanun ve yönetmelikler, mahkeme kararları, ihale dosyaları, hukuki yazışmalar, vekaletnameler, sözleşmeler, beyannameler, iş teklifi ve patent başvuruları gibi konularda hukuki metinlerin çevrilmesini içerir.
- Teknik Çeviri: Endüstriyel ürün, makine ve aygıtlara ait kullanım, bakım ve kurulum kılavuzları, katalog ve broşür metinler, elektronik ve iletişim cihazları ve sistemleriyle ilgili tüm teknik belgeler, güvence ve kalite yönetim sistemleri sertifikaları, otomotiv, mimarlık, tekstil, inşaat, çevre, kimya, ekonomi gibi teknik metinler, sertifikalar ve şartnamelerin çevrilmesini içerir.
- Tıbbi Çeviri: Tıp alanına ait raporlar, araştırma ve makaleler, prospektüsler, tıp ve eczacılık kuruluşlarının tanıtım metin ve broşürleri, tıbbi ürün lisans ve patentleri, etiket örnekleri, tip inceleme sertifikaları, medikal cihazların teknik ve resmî belgeleri, kitapçıkları gibi tıbbi metinlerin çevrilmesini içerir.
- Edebi Çeviri: Makaleler, şiirler, denemeler, romanlar, hikayeler, kısa kısa hikayeler, masallar, fıkralar, anılar, biyografiler, otobiyografiler, gezi yazıları, tiyatro metinleri, ansiklopediler gibi edebi metinlerin çevrilmesini içerir.
- Sözlü Çeviri Uzmanlık Alanları:
- Ardıl Tercüme: Ardıl tercümede, çevirmen konuşmacının söylediklerini not aldıktan sonra diğer dile sözlü olarak bu notları aktarır. Ardıl tercüme, simültane tercümeye gerek duyulmayan kongre, seminer, fuar ve şirket toplantılarında, spor çevirmenliğinde ya da yabancı konukların karşılanması ve eşlik edilmesi gibi çeşitli organizasyonlarda sunulan tercüme hizmetidir.
- Simültane Tercüme: Bir konuşmanın, yapılma esnasında çevrilmesidir. Toplantı, konferans, kongre, canlı yayınlar ve basın toplantılarında sıklıkla başvurulur. Çevimenler partnerleriyle çalışabileceği, ses yalıtımlı, aydınlatma ve havalandırma sistemleri olan kabinlerde çeviri yaparlar. Bir kabinde en az iki çevirmenin çalışması ve 20 dakikada bir konuşmanın seyrine göre dönüşümlü bir çeviri hizmeti sunulması esastır.
Sözlü çevirinin alt dallarını oluşturan ardıl ve simültane çeviri arasında yazılı çeviri alt alanlarında gördüğümüz gibi büyük farklar yoktur. Yani kendisine teknik çeviriyi uzmanlık alanı olarak seçen yazılı çeviriye yönelmiş bir çevirmenin, ilgilenmediği bir alanda (örneğin edebi çeviri) çalıştığı pek görülmezken, sözlü çeviriye yönelmiş bir çevirmen ardıl çeviri hizmeti de simültane çeviri hizmeti de verebilir.
- Multimedya Çevirisi: Video, film, sunum, grafik ve diğer formatlardaki dosyaların tercümelerinin gerçekleştirilmesidir.
Bu tür tercümeler arasında, dizi ve film yerelleştirme ve alt yazı hazırlanması, sunumlar, seslendirme projeleri, reklam ve tanıtım dosyaları vb. multimedya yazılımları kullanılarak hazırlanmış projeler bulunmaktadır.
- İnternet Sitesi Çevirisi: İnternet sitelerinin diğer dillere, uzman editörler kontrolünden geçerek uzman çevirmenler tarafından yerelleştirmeler de yapılarak çevrilmesi hizmetidir.
- Masaüstü Yukarı Yayın Çevirisi: Haber mektupları, reklam broşürleri, kullanım kılavuzları veya reklam metinleri grafik değerlerinin çevrilmesi hizmetidir. Çevirmenler tarafından orijinal grafik değerleri korunarak yeni çok dilli grafik değerleri oluşturulmasıdır.
- Deşifre Hizmetleri: Deşifre hizmeti genellikle iki aşamalı olarak gerçekleşmektedir. İlk aşamada, konferans, kongre, seminer gibi organizasyonlarda kaydedilen sesler ya da kasete ya da CD’ye kaydedilmiş konuşmalar deşifre edilir ve yazılı doküman haline getirilir. İkinci aşamada ise, deşifre edilerek yazılı metin haline getirilmiş bu konuşmalar, talep edilmesi halinde diğer dil ya da dillere çevrilir.
Biz çevirmenler için uzmanlık alanı seçmek neden bu kadar önemli? Altyazı çevirisi yapan bir kimse tıp metinleri çevirisi yapamaz mı? Teknik metin çevirisi yapan bir kimse edebi çeviri yapamaz mı?
Tabii ki yapabilir. Fakat, her ne kadar okulunu okuyup, bu mesleğin eğitimini alıyor olsak da mesleğe dair gerçekleri göz önüne aldığımızda bu konuda en önemli detayın ne kadar deneyim kazandığımız olduğunu fark ediyoruz. On sene boyunca hukuk metni çevirisi yapmış bir çevirmen hayal edelim. Çevirmenlik hayatına ilk adımını attığında bu çevirmen önüne gelen hukuk metninin bir sayfasını uzun uğraşlar sonucu çevirirken, on senelik bir deneyimin verdiği hız, bilgi ve tecrübeyle bu metni çok daha kısa sürede çevirecektir. On yıl, aslında bu çevirmenin hukuk alanına ait kelimelere dair literatürünün fazlasıyla gelişmesine sebep olacak, dolayısıyla kendi uzmanlık alanında başarılı bir çevirmen olmasına yardımcı olacaktır. Kendimize en yakın uzmanlık alanını seçmek ve bu alanda ilerlemek işte bu yüzden önemlidir.
Kaynakça
igb.gov.tr
