Türk edebiyatının en önemli yazarlarından Oğuz Atay’ın ilk romanı “Tutunamayanlar”, 35 yıl sonra kitabın adandığı Sevin Seydi tarafından İngilizce’ ye çevrildi. Çevirinin baskısı Olric Press adlı yayınevi tarafından yapıldı.
1970 yılında TRT Roman Ödülü’ nü kazan kitabın 1971 yılında Sinan Yayınları tarafından iki cilt basılmış fakat okuyucular tarafından pek ilgi görmemişti.
BBC Türkçe’nin haberine göre, 1977 yılında Oğuz Atay’ın hayata gözlerini yummasının ardından Tutunamayanlar İletişim Yayınları tarafından 7 yıl sonra tekrar basılmıştı ve Ocak ayında 85. baskısını yapmıştı.
Kitabı yazdığı dönemde mühendis olarak çalışan Atay, iş çıkışlarında, kendisine yakın yerde oturan Sevin Seydi’nin daktilosunu kullanmıştır.
Sevin Seydi de sadece oyun olsun diye bir gün başka bir dille basılacağını düşünmeden Atay’ın yazdığı sayfaları İngilizce’ ye çevirmiştir.
İngilizce basım nasıl gündeme geldi?
Kitabın İngilizce çevirisine giriş yazısı yazan Maurice Whitby, İngilizce çevirisinin bulunmasına rağmen neden basılmadığını BBC Türkçe’ ye anlattı:
“Sevin, İngiltere’ye geldiğinde çeviri eskizini bir yayınevine götürdüğünde kitabı inceleyen kişi ona tüm gece boyunca heyecanla uyumadan kitabı okuduğunu ancak kitabın basılmasının mümkün olmadığını söylemiş, Sevin de bu konudaki umudunu yitirmiş.
“Oğuz daha sonra tedavisi için 1977’de İngiltere’ye geldiğinde de tercüme konusu açılmadı, ölümünün ardından da bu defter kapanmış gibi gözüküyordu. Ancak Sevin’in daha sonra rastladığı bir mektupta Oğuz’un, kitabın İngilizce çevirisinin yapılmasını istediğini görmesi bu konuyu tekrar gündeme getirdi.”
Peki, ‘Tutunamayanlar’ İngilizce’ ye nasıl çevrildi?
Maurice Whitby, kitabın çevrilmesi en zor kelimesi olan ‘Tutunamayan’ kelimesinin karşılığını bulma konusunda Sevin Seydi’nin şanslı olduğunu söylüyor.
Whitby’ e göre, kitabın meşhur Latince “Tutunamayan” tanımı “Disconnectus erectus” terimi var olmadan önce Seydi ve Atay, “Tutunamayan” ın “Disconnected” olarak çevrilmesinde hemfikirlerdi.
2002 yılında Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) İngilizceye tercümesi yapılmasını önerdiği kitabın “Şarkılar” bölümünün çevirisi ise 2007 yılında Edinburgh Üniversitesi’nin düzenlediği Dryden Çeviri Ödülü’nü kazandı.
Bu kitap İngilizce haricinde, Almanca ve Flamanca’ ya çevrilmiştir.
Kitabın bir bölümü şu şekilde çevrilmiştir:
[…]
King Solomon Speare’di adının İncilcesi:
Süleyman Kargı dosttur Türkçeye tercümesi.
Hamlet için Horatio neyse öyleydi bana.
Kıbrıs dolaylarından göçmüş anavatana.
Yıkık bir sur üstüne büyük, cesur ve mağrur.
Saplanmış bayrak gibi, Ankara’da oturur.
Selim Işık tek ve Türk. Ve duygulu, amansız.
Sabırsız ve olumsuz, yaşantısında cansız
Sanılırdı; gerçekti, hayır gerçek değildi.
Tutunamayanların tarihine eğildi.
[…]
King Solomon Spear – that is the Bible name:
Süleyman Kargı, friend we Turks translated.
Horatio to my Hamlet he became.
From Cyprus to the motherland migrated
He lives in Ankara: so, on City wall
A banner floats aloft, brave proud and tall.
Selim Işık, a Turk, solitary:
Sensitive, ruthless; angry yet dejected
Not living. Was this true? Just thought to be.
He sought the story of the Disconnected.
Words, loneliness gave life its salt, its taste;
Death and eternity he yearned to embrace.
[…]
KAYNAKÇA:
