Hepimizin küçüklüğümüzden beri masalcı olarak tanıdığı Grimm Kardeşler’in aynı zamanda Almanca Sözlük eserinin yazarı olduğunu biliyor muydunuz?
Grimm Kardeşler’in dev eserlerinden biri olan (Deutsches Wörterbuch) adlı etimoloji sözlüğü Alman dilinin en kapsamlı sözlüğü olarak bilinir. Bu sözlüğün oluşum evresi de ilginçtir. Grimm Kardeşler, Göttingen Üniversitesi’nden zorunlu uzaklaştırılmalarından sonra Kassel’e dönüp işsiz ve parasız kalmışlardır. Bu sırada Leipzigli yayımcı olan Karl Reimer ve Salamon Hirzel’in teklifini kabul eden kardeşler 1838’de çalışmaya başlarlar. 80’den fazla çalışma arkadaşlarının da desteğiyle 600.000’in üzerinde belgeye ulaşırlar. Jacob sadece A,B,C ve E harflerini, Wilhelm ise D harfini tamamlayabilir. Jacob’un ölmeden önce incelediği son kelime ise ”Furcht’’ olur.
Jacob Grimm bu Almanca sözlüğü yazmalarındaki amacı şöyle özetler: ‘‘Büyük ve geniş bir çalışmaya giriştik, eminim ki bu bize etrafımızdan büyük bir destek ve dayanak sağlayacaktır. Luther’ den Goethe’ ye kadar ayrıntılı bir sözlüğe kalkışmak istiyoruz. Bu iş için bütün yazarlar titizce incelenecektir.’’
Tamamlanmasına ne yazık ki ömürleri yetmemiş bu eserin ilk cildi 1854 yılında yayımlanmıştır. Onların başlattığı eser Berlin’deki Alman Bilimler Akademisi tarafından ancak 1961 yılında tamamlanabilmiştir. Toplamda 32 cildi çıkan eser, 84 kilogramdır ve tarihteki en büyük Almanca sözlüktür. Sözlükte çağdaş dilde ve mesleki alanlarda kullanılan kelimeler ile kelimelerin tarihsel gelişimi, kökeni, anlamı ve yazılışları bulunur.
İlk ciltte, sözlük bilgisi, dil tarihi, imla ve dil yetiştiriciliği ile ilgili önemli öneriler içeren Jacob Grimm’in kapsamlı bir ön sözü bulunmaktadır.
Aşağıdaki gördüğünüz görselde ise Grimm Kardeşler’in sözlüğünden örnek bir sayfa var.
İlk kısım kelimenin kökeni ve biçimiyle ilgili. Burada kelimenin türü, eski ve orta yüksek Almanca dönemindeki Alman diline ait karşılaştırmalar bulunuyor. Anlamına geçmeden önce dilbilgisel açıdan kelimenin yapısına ait bilgiler de verilmiş.
Örneğin aşağıda, ‘der Ast’ kelimesinin, 8. yüzyıldan 1807 yılına kadar hangi anlamlara geldiği kronolojik olarak sıralanmış.
Kaynakça:
- Berlin Brandenburg Akademisi’nin internet sitesinde eserin tarihçesi, kaynakça ve sözlüğün yeni versiyonu hakkında birçok bilgiye ulaşılabiliyor.
- wasistwas.de
- germany.travel
