Ankara Goethe-Institut’un konuğu olan Ilija Trojanow, İktidar ve Direniş adlı romanından bazı bölümler okuyarak kitabı hakkında bize bilgiler verdi.
Ankara’daki Almanya Büyükelçiliği, DAAD ve Hacettepe Üniversitesi’nin işbirliğiyle gerçekleştirilen etkinlik oldukça keyifli geçti. Biz de Çeviri Blog olarak bu etkinlikten aklımızda kalanları yazıya döktük.
Ilija Trojanow Kimdir?
Bulgar asıllı olan Alman yazar, 1965 yılında Sofya’da doğmuştur ve 1971 yılında ailesiyle Almanya’ya kaçtıktan sonra siyasi sığınmacı olarak kabul edilmiştir. Daha sonra Nairobi, Münih, Bombay ve Cape Town başta olmak üzere birçok kez ülke değiştiren Trojanow şu anda Viyana’da yaşıyor. Bir yere bağlı kalmadan yaşadığı için hayatının tipik yazar hayatından farklı olduğunu kendisi de kabul ediyor.
1996’da yayınlanan Koca Dünyada Kurtuluş Pusuda isimli ilk kitabının yanı sıra Der Weltensammler ve EisTau isimli kitapları da çok satanlar listesine girmiş ve birçok ödüle layık görülmüş, ayrıca kitapları 30 dile çevrilmiştir. Kendisinin en önemli eseri olarak gördüğü Büyük Bulgaristan Romanı “Macht und Widerstand”, 2015 yılında Alman Kitap Ödülü Longlist’e girmiş ve 2016 yılında İktidar ve Direniş adıyla Türkçe olarak yayınlanmıştır.
İktidar ve Direniş
Trojanow sözlerine, 1900’ lü yıllarda yazılmış olan Bulgarca metinlerin sözlük olmadan okunamayacağını belirterek başladı. O yıllarda hümanizmin dildeki etkisi nedeniyle çoğu kelime değiştirilmiş ve şu anda bu metinlerin anlaşılması neredeyse imkansız.
Yazar, İktidar ve Direniş adlı romanının üstünde 20 yıl boyunca çalışmış. Aslında daha önce yazmayı planlıyormuş fakat yaşadığı yerdeki siyasi nedenlerden dolayı bir türlü yazamamış. Çünkü Bulgaristan’da yaşadıkları dönemde polis baskısı altında kalmışlar, evleri dinlenmiş ve çoğu zaman polislerin iftiralarına uğramışlar. Trojanow, ailesinin günlük hayatlarındaki konuşmalarını yıllar sonra polislerin tutanaklarından okumuş.
Bu romanı yazmasındaki en büyük ilham kaynağıysa siyasi nedenler yüzünden 10 yılını hapiste geçiren amcası. Öyle ki, bir gün amcası eve gelmiyor ve herkes onun kaçtığını düşünüyor. Amcasının hapse girdiği öğrenilince Trojanow ve ailesi zor günler geçiriyor. 10 yıllık hapis hayatının 6 yılını hücrede geçiren amcası için hayat hiç de kolay olmuyor.
Tüm bunlar İktidar ve Direniş romanının altyapısını oluşturuyor. Örneğin; insan depresyonla nasıl başa çıkar? Baskı altındayken insanın psikolojisi nasıl olur? Ve bu direniş nasıl ortaya çıkar?
Amcası Trojanow’u kitabı yazmadan önce birkaç kişiyle tanıştırmış. Bu kişiler de amcası gibi yıllarca cezaevinde kalmışlar ve durumları kötüymüş. Eskiden yaşadıklarını, bu direnişin hayatı iyileştirip iyileştiremeyeceği hakkında konuşmuşlar. Tüm bunlar yazarın yoluna ışık tuttuktan sonra kitabı yazmış.
Kitabının mottosu trajik ve absürt. Değişik ifade biçimleri kullandığı için absürt bir üslubu olduğunu söyleyebiliriz.
Romanın iki ana kahramanı var: Konstantin ve Metodi. Konstantin iktidara karşı direnen, yıllarca hapiste tutuklu kalan bir rejim muhalifidir; Metodi ise hep güçlüden yana olan bir devlet güvenlik memurudur. Konstantin, yazarın amcasının hayatını yansıtıyor ve onun duygu ve düşüncelerini içeriyor.
Yazar, kitapta yer alan Devlet Güvenlik Arşivi raporlarının inandırıcı olmadığını ve gerçek bilgileri yansıtmadığını da söylüyor. İktidarı sorgulayan çarpıcı bir roman olmakla birlikte kitap, biraz da ideolojik olarak hayatta kalma mücadelesinden bahsediyor.
Trojanow, kendisine göre memlekete dönüş kelimesinin doğru olmadığını, Bulgaristan’a yani memleketine döndüğü zaman oranın dilini bildiği halde her şeyin ona yabancı geldiğini söyledi. Yazar sözlerini ”Memleket benim için çok önemlidir. Ailem ve sevdiklerim neredeyse benim için memleket orasıdır.” diyerek sonlandırdı. Kitabından birkaç bölüm okuduktan sonra dinleyicilerin sorularını cevapladı.
Ilija Trojanow’ a ilgisi ve güler yüzü için çok teşekkür ederiz.
l 
