Amerikan ordusu Afrika’daki askerleri için çeviri cihazları geliştiriyor
ADELPHİ (Ordu Haber Servisi)- Bir ordu için İngilizce bilmeyenlerle konuşabilmek hayati önem taşır çünkü askeri uzmanlar her gün dünyadaki çeşitli ülkelerin ordularıyla ortaklıklar geliştirir.
Birtakım konuşma çevirici cihazlar da ticari olarak uygun olduğundan askerler tarafından rağbet görmeye başladı. Ancak, Ordu Araştırma Laboratuarı’nda Çok dilli Hesaplama ve Analiz Şubesi Takım Kaptanı Dr. Steve LaRocca’ya göre konuşma çeviriciler nadiren tamamen doğru bir iş çıkarıyor ve dilin sadece bir bölgesine özgü lehçesi söz konusu olduğunda problemler baş gösteriyor.
Ordu tarafından belirlenmiş en büyük problem ise Afrika kıtasının 21 ülkesinde Fransız lehçesi ile konuşuluyor olması. Bu ülkeler Amerikan ordusu askerlerinin sık sık ziyaret ettiği yerler.
LaRocca’ya göre bir asker, çeviri cihazına İngilizce konuştuğu zaman cihaz, Paris’te konuşulan standart Fransızcaya çeviriyor. Sorun, asker Fransız lehçesini cihazı kullanarak İngilizceye çevirmek zorunda kaldığında çıkıyor. Çünkü cihaz nadir aksanları, kelimeleri ve lehçenin dilbilgisini anlamakta zorluk çekiyor.
Lehçeleri algılayabilen konuşma çevirici cihazları üretmek ticari açıdan özel sektör için uygun değil. Bu yüzden LaRocca ve ekibi ordu tarafından Fransız lehçelerini anlayabilmesi ve bunu İngilizceye çevirebilmesi için çeviri cihazlarına eklenebilir bir algoritma üretmekle görevlendirildiler.
LaRocca’nın açıklamasına göre konuşma çevirici cihazların satıcısı, LaRocca’nın ekibine algoritmayı eklemeleri ve standart Fransız lehçelerini yükleyebilmeleri için izin verdi.
Algoritma nasıl çalışıyor?
Öncelikle LaRocca ve ekibinin bir kısmı Afrika’ya, doğal lehçe ile konuşan kadın ve erkeklerin seçilebileceği Kamerun, Gabon, Çad, ve Kongo’ya seyahat ettiler. Özellikle tıbbi terimler ve askeri anlamda fayda sağlayacak konuşmalarla ilgilendiler.
LaRocca’nın dediğine göre her lehçeden 50 ile 100 arası konuşmacının konuşma bilgileri toplandıktan sonra iki büyülü parça da yerine gelmiş oldu.
İlk olarak “sinyal”, yani kaydedilen konuşma, aksanın sesli ve sessiz harflerini belirten enerji doruk değerlerini belirlemek için frekans bantlarına ayrıştıldı. LaRocca, aksanlı konuşmaya uyarlama işleminin, daha iyi modeller için eğrilere bir ya da iki dalgalanma eklediğini söyledi.
İkinci büyülü parçanın, bu enerji doruk ve koyak değerlerinden “kesin olmayan bir eşleşme” çıkarılması ve bu eşleşmenin, bu enerji düzenlerinden yola çıkarak kişinin ne söylediğini tahmin edebilen bir modele uygulanması olduğunu belirtti.
Eşleşmenin kesin olmadığını, çünkü aynı lehçeyi konuşan iki kişinin kelimeleri hiçbir zaman aynı şekilde telaffuz etmediğini, bu yüzden her bir kişi tarafından söylenen her bir kelimeyle kesin bir eşleşmenin olası olmadığını söyledi. Burada amaç, istatistikleri ve olasılıkları kullanarak mümkün olduğunca yakın bir sonuç elde etmekti.
Bundan sadece beş ya da altı yıl önce, söz konusu algoritmayı üretmenin mümkün olamayacağı belirtilirken, bugün bu algoritmanın üretilmesi; matematik, bilgisayar bilimi ve doğal dil işleme alanlarını bir potada eriten “derin sinirsel öğrenme” alanındaki son atılımlar sayesinde mümkün.
John Morgan, ekipte yer alan bir matematikçi, doğal dil işlemeden ve algoritmaları üretmekten sorumlu. Morgan, yazdığı kodların çoğunun başkalarından ödünç alınmış olduğunu ve bunların dil tanıma modelinin çalışmasını sağlayacak bir şekilde düzenlendiğini söyledi. Umdukları sonuçları ayırmak için bu kodlar bütününe kendi yazdığı kodlardan birkaç yüz satır eklemiş.
Piyasaya büyük sunuş
LaRocca’ya göre geliştirilmiş ses tanıma cihazı için planlama şu şekilde olacak: Ticari tedarikçi, yıl sonundan önce cihazın erişimine izin verecek, böylece algoritma cihaza yüklenip cihaz test edilebilinecek. Cihazın çok hızlı bir şekilde, hemen önümüzdeki baharda sahaya sürülmesi bekleniyor. Takım, sahaya sürülmesinin ardından cihazın, hâlihazırda kullanılan standart Fransızca cihazına kıyasla kelime hata oranlarında %20 oranında düşüş sergilemesini bekliyor.
LaRocca, uzak gelecekte insanların seslerinde vurguları saptayacak, hatta kişinin doğruyu söyleyip söylemediğini algılayacak algoritmalar yazılacağını öngörüyor ve ses çevirici cihazın bir gün, bugünkü cep telefonuna benzer büyük hacimli halindense, giyilebilir teknoloji formunu alacağına inanıyor.
Çevirmenler:
Mirza Yeşiltaş
Barış Sadıç
Kaynakça:
https://www.army.mil/article/175470/army_developing_advanced_translator_devices_for_us_soldiers_in_africa
