Soru 1- Çeviri sektöründe ulusal meslek standardının yayınlanmasının sektöre katkısının olacağını düşünüyor musunuz? Özellikle hangi alanlarda bir etkisi olabilir sizce ( fiyat iyileştirmesi, kalitenin artması, çeviri çalışma saatlerinin düzenlenmesi vs)?
Cevabınız: Tabi ki katkı sağlayacaktır, bu sayede çeviri camiasında işverenden serbest çevirmene, tam zamanlı çevirmenden editöre, redaktörden çeviri bürolarına kadar herkes üzerine düşen yükümlülükleri bilecek, temel alacağı kriterlere göre hareket edebilecektir. Dolayısıyla, tercüme sektörü yaprak gibi savrulmaktan kurtulup kendi yolunu bulacaktır. Fiyat standardizasyonu getirilebilecek, çeviri kalitesi artacak, çevirmenlerin çalışma saatleri insani koşullara çekilebilecektir.
Soru 2-Çeviri sektöründe ülkemizde 450’den fazla çeviri işletmesi, 10’dan fazla faal dernek ve 100’den fazla dilde 15.000’den fazla çevirmen ve her yıl mezun olan 500 genç çevirmen adayı mevcut. Sizce çevirmenlere gerekli değer verilmekte mi?
Cevabınız: Kesinlikle HAYIR! Kanaatimce dünyanın en önemli meslek gruplarından biri olmasına rağmen bir o kadar da yitik, kenara atılmış bir meslek grubudur. 70.000’den fazla avukatın olduğu bir ülkede neden sayısı 15.000 kadar olan çevirmenlerin itibarının avukatların itibarı yanında esamesi dahi okunmamaktadır?! Ülkelerin dış dünya ile iletişiminin en önemli aktörleri olan çevirmenler sürekli göz ardı edilmekte, kolay bir iş icra ettikleri düşünülmektedir. Problemin kökeni İran, Azerbaycan gibi ülkelerde dahi olmasına karşın Türkiye’de bir çevirmenlik yasasının bulunmayışıdır. Bu durum başıboşluğa, kalitenin yerlerde sürünmesine, merdiven altı çeviri bürolarının mantar gibi türemesine, üç kuruş para uğruna mesleğin ayaklar altına alınmasına sebebiyet vermektedir.
Soru 3- MYK’nın standardında 2.5 maddesinde
“Yazılı çeviride çalışma ortamının, havalandırma-ısıtma-soğutma sistemlerini içeren, yeterli aydınlatma sistemine sahip, ergonomik ofis araç ve gereçleri ile donatılmış, gerekli iletişim imkânlarını sunan alt yapıya sahip (internet bağlantısı, telefon, faks vb.) özellikte olması gerekir. Ardıl çeviri yapan çevirmen, çalışma ortamında konuşmacıyı rahat duyabileceği bir konumda bulunmalı; simültane çeviride ise çalışma ortamı, ilgili TSE standartlarına uygun olmalıdır.
yazmaktadır. Sizce 450 çeviri işletmesinin ne kadarı bu maddeye uymaktadır. ( Senem Kobya’nın kişisel notu: Bildiğiniz var ise isim verebilirsiniz, kaliteli firmalar rakibimiz değil, aynı amaçla yola çıktığımız arkadaşlarımızdır, isimlerini yayınlamaktan onur duyarım) Bunu denetleyen bir kurul veya otokontrol mekanizması mevcut mu?
Cevabınız: Bence %10’u geçmez. Reklam gibi olmasından çekinmekle birlikte kendi firmam TraVisEdu®’nun bu standartlara layıkıyla uyduğunu belirtmek isterim. Bu durumu denetleyen kurul olmamakla birlikte görevlendirdiğimiz çevirmenlerin mümkün olan en güzel şartlarda görev yapmasını oto kontrol mekanizmamızla sağlamaya çalışıyoruz. Üç kuruşa tamah etmeden çeviri sektörünün hak ettiği değeri bulması için gönülden emek veriyoruz.
Soru 4- Çevirmenlerin kazançları konusunda ne düşünüyorsunuz? “Sayfası 5 TL’den günde 100 sayfa çevirsen ( !) ayda 15.000 TL kazanırsın hem de oturduğun yerden” mantığı ile yaklaşılan çevirmenler sizce bu kadar kazanıyorlar mı?
Cevabınız: Sektördeki düzenlemelerle bence bir çevirmenin 1000 kr. ücreti minimum 10 TL olmalıdır. O zaman günde 25-30 sayfa iş yapan bir çevirmen 20 iş gününde 6.000 TL civarında para kazanabilecektir ki bence iyi bir çevirmenin hakkı aylık minimum 5.000 TL’dir. Bir çevirmenin günde 100 sayfa çeviri yapması olanaksızdır. İyi ve hızlı bir çevirmenin günlük ortalaması 25-35 sayfa arasında olmalıdır.
Soru 4: Çeviri sektöründeki fatura konusunda ne düşünüyorsunuz? Çevirmenlerin kazançları emek sayılacağı için vergiden muaf tutulmalı mı? Yoksa belli bir limitin üstüne çıktıklarında mı vergilendirilmeli?
Cevabınız: Tüm serbest çevirmenlerin serbest meslek makbuzu kesmesi gerekir. Zira, gelir elde etmektedirler. Aksi halde, serbest meslek makbuzu kesmek suretiyle vergi mükellefi olan diğer meslek erbaplarına haksızlık olacaktır. Ayrıca, çeviri işletmesi de bu sayede gider gösterebilecektir.
Soru 5: Çeviri sektöründe ücretler düşük olduğu için faturasız çalışmayı tercih eden serbest çevirmenlerin bu durumlarından faydalanıp ücretlerini ödemeyen çeviri işletmelerine ne gibi bir yaptırım uygulanmalı?
Cevabınız: Çark en başından yapılandırılmalıdır. Çevirmenlik yasası ile çevirmenler hak ettiği ücretleri aldığında vergi mükellefi olabilecek, merdiven altı çeviri büroları iş yapamayacak ve sorunlar ortadan kalkacaktır.
Soru 6: Standartta yer alan çalışma süreleri hakkında ne düşünüyorsunuz? Sizce bir çevirmen kaliteyi en yüksek düzeyde tutarak günde kaç saat çeviri yapabilir? Bu çeviri saatleri süresince kaç sayfa çeviri meydana çıkar?
Çevirmen (Seviye 6), sahada yapılan sözlü çeviri faaliyetlerinde, iş sağlığı ve güvenliğini tehlikeye atacak eylem ve ortamlardan uzak durur ve yetkililerden gerekli koruyucu önlemleri almasını talep eder.
Çeviri çalışmalarında, genel olarak analitik inceleme, konsantrasyon, araştırma ve bilgi edinme ve iletişim yoğunluklu faaliyetler söz konusudur. Bu tarz çalışmaya bağlı olarak yoğun bilgi iletişim teknolojisi araçları kullanılmaktadır. Çeviri süreçlerinin yönetimi iş yoğunluğuna ve süreçte ortaya çıkan güçlüklerin çözümlerine göre esnek çalışma saatlerini gerekli kılar. Sözlü çeviride, ISO/TSE standartları ve Avrupa Birliği normlarında belirtilen azami çalışma süreleri ve koşullarına riayet edilmelidir.
Cevabınız: Saatten ziyade, bir günlük mesaide konuya göre değişmekle birlikte 20-35 bin boşluksuz karakterlik kaliteli tercüme meydana çıkabilir.
Soru 7: Mesleki standartta yer alan aşağıdaki madde zorunlu hale getirilmeli midir?
B.4 Çeviri sözleşmesi yapmak
Cevabınız: Kesinlikle!
Soru 8: Genç çevirmenlere çeviri işletmelerinin ya da sektörün yardımcı olduğunu düşünüyor musunuz? Bu konuda örnekler verebilir misiniz?
Cevabınız: Hayır. Staj, üniversitelerdeki 2 yıllık programlar ve hizmet içi eğitimler son derece zayıf ve niteliksiz.
Soru 9: Bir çevirmen sizce kendini nasıl geliştirebilir veya kişi kendini çevirmenliğe nasıl hazırlar? Nerelerde eğitim alabilir?
Cevabınız: Sürekli okumalı, dinlemeli, konuşmalı, yazmalı, gündemi ve yenilikleri takip etmeli, pratik yapmalı, mesleki sanal platformlara üye olup aktif faaliyette bulunmalı, yaptığı işleri güvendiği meslektaşları ile tartışmalıdır. Seçeceği uzmanlık alanlarının, daha önce eğitim almış olduğu veya ilgi duyduğu alanlardan biri olması çevirmenin menfaatine olacaktır. Sadece, bildiği dilin ana dil olarak konuşulduğu bir ülkede yaşamış veya ilgili bölüm okumuş olması, ülkesinde ilgili bölümden mezun olması yeterli değildir. Çeviri yapmak istediği dilde herhangi bir alanda eğitim almış olması gerekir. Gerisi bireysel çaba, istek ve tecrübedir. Tecrübeli ve kaliteli bir çevirmenin yanında bir süre çıraklık yapması son derece faydalıdır.
Soru 10: Çeviride kaliteyi arttırmak için çeviri işletmeleri neler yapabilir? ( Lütfen onayladığınız şıkları belirtiniz veya yeni şık ekleyiniz)
– Fiyat indirmemek ve çevirmenlere de fiyat indirim talebinde bulunmamak
– Ortak fiyat belirlenmesi
– Çeviride sözleşme yapılması
– Çevirinin editör ve yazım denetmeni desteği ile kontrolü
Cevabınız: Hepsini onaylıyorum! Çevirmen seçiminde son derece titiz davranılması da önemli bir gerekliliktir.
Soru 11- Çeviride uzmanlık alanı konusunda ne düşünüyorsunuz? Çevirmen belli bir alanda uzmanlaşmalı mı yoksa her çeviriyi yapabilmeli mi?
Cevabınız: Uzman olduğu en fazla 2-3 alan olmalı ve sadece bu alanlarda iş almalı.
Soru 12- Çeviride “alaylı” –“ mektepli” tartışması hakkında fikriniz nedir?
Cevabınız: Mektepliden çok daha iyi alaylı çevirmenlerin olduğu su götürmez bir gerçektir. Bu tartışmaya bir son verilip kaliteli akreditasyon mekanizmaları (alana göre sınav, mülakat v.b.) ile çevirmenler yetkilendirilmelidir. Her şeyin nota endekslendiği, yeterli not alınarak okullardan mezun olunabilen bir ülkede sadece ilgili bölümden mezun olmak yetmez, tıpkı öğretmenlerin ve doktorların ilgili bölümden mezun olduktan sonra ayrı bir sınava tabi tutulmaları, avukatların staj yapma zorunluluğu gibi ek şartlar getirilmelidir.
Soru 13: Önerileriniz/ ek görüşleriniz
• Bu ülkede artık bir Çevirmenlik Yasası olmalıdır.
• Noterler devre dışı bırakılmalıdır.
• Çevirmenler kategorize edilip sınavla yetkilendirilmeli ve yeni mezunlar zorunlu staja tabi tutulmalıdır. Yetkisiz çevirmenlerin çeviri yapması yasaklanmalıdır.
• Çeviri büroları ve aynı dilde çeviri yapan çevirmenlerin standart bir fiyatı olmalıdır. Bu sayede kalite kazanacaktır.
• Çeviri büroları sürekli denetlenmeli ve standartlara uygun çalışmayan çeviri büroları kapatılmalıdır.
