ÇEVİRİ SÜRECİ NASIL OLMALI
Bir çeviri bürosunun öncelikle olmazsa olmaz kriterlere sahip olması gerekmektedir. Bunlar sadece maddi varlıklardan oluşamaz, etik süreç ve çalışma prosedürü de büyük önem taşır. Bir çeviri bürosu kurulmadan önce muhakkak ( temel olanları yazıyorum, ilave edilecekler olabilir, bu firmanın işleyişi ve büyüklüğü ile de ilgilidir):
MADDİ VARLIKLAR:
1-Merkezi bir yerde veya çevrede çeviri yaptırmak isteyenlerin kolaylıkla ulaşabileceği yerde; müşterilerini ağırlayabileceği düzgün ve temiz bir ofis
2-Çeviri süreçlerini, referanslarını, şirket hakkında genel bilgi ve iletişim olasılıklarını içeren detaylı bir web sitesi
3- Telefon, faks, e-posta vb sürekli açık iletişim kanalları
4- Güler yüzlü, işinde uzman, sorun çözme yetisi olan, planlı, analitik düşünebilen bir genel koordinatör
5- Müşterilerin çeviri ile her sıkıntılarını görüşebilecekleri yine disiplinli, sorumluluk sahibi, planlı bir müşteri temsilcisi
6- Ofis içinde muhakkak en az bir dil( tercihen İngilizce dilini bilen) ve çevirmenlik tecrübesi olan bir çalışan veya kurucu
7-8 ana alanda( hukuk, teknik, medikal, ticari vs. )uzman çevirmen kadrosu
8- Tercüme yapılan her dil için bir editör
9-İmla denetmeni
10-Muhasebe sorumlusu
Buna ilave olarak:
– Tasarımlı işler için grafik tasarımcısı
– Noterli evrakların teslimi ve noterletilmesi, işlerin müşteriyle elden teslimi, tahsilat ve diğer konulardan sorumlu ofis yardımcısı
– Temizlikten ve yemekten sorumlu yardımcı
– Kargo/kurye şirketi
– Reklam ve tanıtım için gerekli iyi bir ajans
– Dernek ve çeviri sektörü faaliyetlerini yürüten temsilci
– Kaliteyi arttırma sürecinden sorumlu bir danışman
– Sosyal medyadan sorumlu yönetici
Bulunabilir.
– ÇEVİRİ SÜRECİNDEKİ ETİK DEĞERLER VE KALİTE STANDARTLARI
Çeviri bürosu kurucusunun çeviri ekolünden gelmesi tercih sebebidir, bunun en önemli nedeni kendisi çevirmen olan bir çeviri işletmesi sahibinin, süre, çeviri koşulları, uzmanlık alanı ve fiyat konusunda çevirmenin yanında olmasıdır. 100 sayfa çeviriyi bir günde isteyen müşterisine, bunun mümkün olamayacağını, ısrarcı olması ve 10 kişiye bölün demesi halinde; tek elden çıkmayacağı için kalitedeki düşüşü anlatabilmesi, ikna edici olabilmesi lazımdır. Bu mümkün değilse, en azından 2 sene çeviri koordinatörlüğü görevini üstlenmiş olması ve karakter hesabı, bir çeviri için gereken süre ve fiyatlandırma konusunda tecrübeli olması gerekir. Çeviri işletmesi kurucusunun en önemli düsturu, çevirmeninin yanında olmaktır. Bu da kendisi çeviri için ödemeyi 90 gün sonra alsa da, çeviri ödemesini zamanında yapması gerekmektedir. Aksi durumlarda haber vermesi, kısmi ödeme yapması veya tercümanı mağdur etmeyecek biçimde ortak ödeme planı belirlemesi gerekmektedir. Fatura kesemediği için hak iddia edemeyen çevirmenlere ödeme yapmayıp, hala iş alabilen bürolara yaptırım uygulanmalıdır.
Çeviri ödemesi alındığında, çevirmenin hakkı verilmeli, sadece çevirmenin ödemesi yapıldıktan sonra kalanın KAR olduğu unutulmamalıdır.
Çeviri bürosunun mutlaka sorumluluk sahibi olması, müşterisine karşı güler yüzlü, sakin ve programlı olması gerekmektedir. Bir sorun olduğunda paniğe kapılmamalı, durumu dürüstçe müşterisine bildirmeli ve soruna çözüm üretmelidir.
Dürüstlük, tecrübe ve kaliteye özen; işin olmazsa olmazıdır.
DEĞERLENDİRME VE ANALİZ
Sanılanın aksine çevirideki ilk süreç, metni alıp çevirmeye başlamak değildir. İlk süreç değerlendirme ve analizdir. Bir çeviri bürosu; kendisine kargo/kurye/e-posta yolu ile ulaşan metni öncelikle çeviri koordinatörüne ulaştırır ve koordinatör metni aşağıdaki 5 noktaya göre analiz eder:
1- Çevirinin dil çifti ( Kaynak dil adı- Hedef dil adı)
2- Çevirinin uzmanlık alanı ( Medikal, teknik, edebi, reklam, ticari, hukuk, akademik, turizm, genel vs)
3- Çevirinin içeriği ve formatı ( Çevirinin hangi formatta olduğu ve teslim edilecek formatın ne olduğu, grafik çalışması yapılıp yapılmayacağı)
4- Çevirmen seçimi ( Yine uzmanlık alanına göre medikal, teknik, edebi, reklam, ticari, hukuk, akademik, turizm, genel olmak üzere firmanın alanına göre her alanda
5- Çeviri süresi ( Çevirmen ile görüşülüp kesin süre alındıktan sonra gerekli acil durumlar da hesaba katılarak opsiyonlu olarak söylenir)
1-Değerlendirme ve Analiz
İdari koordinatörü tarafından tercüme metni dikkatlice incelenir, kaynak dil ve hedef dil belirlenerek konusundaki uzman tercümanımıza tercümenin özelliklerini tespiti amacı ile yönlendirilir. İnceleme sonucunda tercümenin karakter sayısı, terminolojisi, içeriği, görsel durumu ( çeviri içinde tablo, şema, resim, grafik vs bulunması halinde bunların nasıl hazırlanacağı, hangi formatta teslim edileceği ve tercüme süresine etkisi ) belirlenir. Metne özel durumlar ve sizin metinle ilgili istekleriniz belirlenerek, tercüme karşılıklı konuşma ile son şeklini alır.
2-Çeviride Fiyatlandırma
Çeviri bürosunun eline ulaşan metin değerlendirme ve analiz aşamalarından geçtikten sonra fiyatlandırma basamağına ulaşır. Burada ülkemizde genel olarak kabul edilen 1000 karakter/vuruş hesabının ne olduğunu bilmek ile işe başlamak gerekmektedir. Firmamıza bu konuda sıkça gelen ve açıklama yaptığımız sorular ve cevapları ile işe başlayalım:
1000 karakter ne demektir?
Öncelikle 1 sayfa= 1000 boşluksuz karakter ibaresini açıklayalım. 492 Sayılı Harçlar Kanunu gereğince bir sayfa çeviri bedeli 12 punto yazı karakteri ile yirmi satırdan ibarettir ve bu da yaklaşık olarak dilden dile değişmekle beraber 120-150 kelime veya takribi 1000 boşluksuz karaktere (vuruşa) tekabül etmektedir. Tüm tercüme bürolarında çeviri fiyatı hesaplama işlemi, gönderilen orijinal/asıl belge üzerinden değil, çevirisi yapılan hedef dil üzerinden yapılır. Ücretlendirmede ise Word dosyasında araçlar kısmından sözcük sayımı komutuna tıklandığında görülen boşluksuz karakter esas alınır. Word dosyaları dışında ise; uzantısı pdf, jpeg, gif, xls, ppt,rar,zip,rtf ve benzeri olan dokümanlarda lisanslı dönüştürücü programlar kullanılarak belge word ortamına atılır. İkametgâh, nüfus cüzdanı, diploma, ehliyet, sabıka kaydı, vize, pasaport gibi hali hazırda kâğıt üzerinde olan evraklar ise taranarak bilgisayar ortamına atılır ve daha sonra yaklaşık karakteri çıkarılır. Eski Osmanlı el yazması eserler, Farsça, Arapça, Osmanlıca tapular, eski ehliyetler, yıpranmış durumdaki evrak ve resmi yazılar vb dönüştürücü ile worde atılması mümkün olmayan evraklarda deneyimli bir idari personel ve çevirmenin işbirliği ile tahmini bir standart belirlenir ve fiyatlandırma buna göre yapılır. Boşluklar fiyata dâhil edilmez.
“1 sayfa çeviri” ne demektir? Dosyanın uzunluğu neye göre belirleniyor?
492 Sayılı Harçlar Kanunu gereğince bir sayfa çeviri bedeli 1000 karakterdir. Dosyanın uzunluğu A4 kağıt bazında değil, çevirmenin çevirdiği harf başına belirlenir. Bu tüm dünyada böyle kabul edilmiştir. Bunun nedeni bir A4 sayfasına puntoyu 6 yaptığımızda yaklaşık 5 bin karakter, bize göre 5 sayfa çıkarken, 24 punto ile sadece 180 karakter yani bize göre 0.18 sayfa çıkmaktadır. Çevirmenin yaptığı işin hakkını alması ve sadece çevirdiği kısmın ücretlendirilmesi amacı ile çeviride bu şekilde bir standardizasyon sağlanmaktadır.
Dosyamın tahmini ücretini kendim hesaplamak istiyorum, bunu nasıl yapabilirim?
Bir word dosyasında Araçlar-Sözcük Sayımı-Boşluksuz Karakter Sayısı bölümünden çevirinizin kaynak dil boşluksuz karakter sayısına ulaşırsınız. Türkçe’den yabancı ile çevrilen metinlerde hedef dil yaklaşık yüzde 15-25 arasında bir artış göstermektedir. Bu artışı da göz önünde tutarak sayfa sayısını hesapladıktan sonra birim fiyatla çarparak ortalama bir fiyat elde edebilirsiniz. Dosyanız word formatında değilse veya elinizde doküman olarak mevcut ise bir sayfadaki karakter sayısını en uzun satırındaki karakter (harf) sayısını bir sayfadaki satır sayısı ile çarparak karakter sayısını öğrenebilirsiniz.
Bu konular kesinleştikten sonra çeviri fiyat teklifi verilebilir.
Bir fiyat teklifinde mutlaka bulunması gereken 10 madde vardır. Fiyat teklifi proforma formatında düzenlenmeli ve kurumsal firmanın kimliğini yansıtacak ölçüde olmalıdır. “Bu dosya için 50 TL yollasanız yeter gibi” baştan savma ve çeviri etiğine yakışmayan ibarelerin artık çeviri sektöründen silinmesi gerekmektedir.
1- Çeviri İşletmesinin adı ve iletişim bilgileri
2- Çeviri hizmeti talep eden kuruluşun adı ve iletişim bilgileri
3- Çeviri hizmeti talep eden kuruluşta irtibatta olan kişinin ismi ve ünvanı
4- Kaynak dil ve hedef dil ismi
5- Birim fiyat
6- Uzmanlık alanı : Teknik, hukuk, ticari, medikal, edebi vs.
7- Kesin süre bilgisi ( Tarih ve saat ile)
8- Ödeme şekli bilgisi
9- Çeviri ile ilgili notlar
10- Çeviri işletmesinde fiyat teklifini düzenleyen ve gönderen kişinin ismi ve ünvanı
Dillerin fiyatları genel olarak tercümanların talep ettikleri birim fiyata göre belirlenir. Bu talep ise çeviri dilini bilen kişilerin fazlalılığına, işin geliş sıklığına, alfabesine (Latin, Kiril, Arap alfabesi vb), dilin kolaylık veya zorluğuna göre değişkenlik gösterir. Örnek vermek gerekirse ülkemizde İngilizce dilindeki çevirmen sayısı ile İbranice dilindeki çevirmen sayısı fiyatı farklıdır. Matbu evraklar genelde standart olarak fiyatlandırılırken; eski el yazmaları, okumalar, yıpranmış tapular vb belgeler çevirisinin zorluğu sebebi ile ek olarak fiyatlandırılır.
Uzmanlık alanına göre de özel fiyatlandırma yapılabilir. Medikal, teknik, hukuk, edebi çeviri vb uzmanlık alanı gerektiren evraklarda, çeviri konusunda uzmanlaşmış çevirmence yapılacağı ve normalden daha fazla efor gerektirdiği için, tercüman tarafından konulan ek fiyat, çeviri işletmesi tarafından müşteriye yansıtılabilir. ( Bunun için bir zorunluluk yoktur ama emeğin korunması adına tercih edilebilir.) Özel terminoloji gerektiren bu tarz işlerde, mutlaka editör denetimi de gerektiği için, bu da fiyata etki eder. Acil işler, birden fazla nüsha gerektiren evrak tercümeleri ve mesai ile yetiştirilmesi gereken işler de fiyatı artı yönde etkiler. Fakat bu ek sebepler, çeviri işletmesinin uyguladığı ve tercümanıyla anlaştığı fiyat politikası tarafından belirlenir. Fiyatlandırmada esas, kaynak dil ve hedef dilin bulunabilirliği ve talep edilebilirliğidir. Olması gereken, tercümanın emeğinin tam olarak yansıtılması ve çeviri işletmesinin rahatlıkla işletmesini döndürebileceği optimum fiyatın müşterinin arzını karşıladığı noktadır, fakat ülkemizde ne yazık ki bu nokta çeviri emeğinden ve haliyle çevirinin kalitesinden oldukça uzaktadır.
