Terminoloji Çalışması Nedir?
Terminoloji çalışması, terimleri sistematik ve düzenli bir şekilde belgeleme sürecidir. Bu süreç, bir metindeki terimlerin ve bu terimlerin hedef dillerdeki karşılıkların bir listesini oluşturmak kadar basit ya da kavram haritası ve terimlerin birbirleri ile nasıl ilişkili olduğunu gösteren diyagramlar oluşturmak kadar karmaşık olabilir. Orta yol ise terimlerin anlamlarını ve hatta terimlerin bağlamsal kullanımından örnekleri de içeren terimlerin ve hedef dildeki karşılıklarının bir listesini yapmaktır.
Terminoloji çalışmasına bir metin çevrilmeden önce başlanmalıdır. Terimler bir metni anlamada önemli rol oynadıkları için terimleri önceden hazırlamak, bir metnin anlamına daha çok aşina olmasında bir dilbilimciye yardımcı olabilir. Kısa vadede bu adım biraz daha zaman alırken çeviriyi daha da kolaylaştırır çünkü dilbilimci metne ve bu metnin anlamına daha çok aşinalık kazanır. Bazı kuramcılar çeviriyi bir karar alma süreci olarak düşünür, bu yüzden terminoloji çalışması önceden yapıldığı zaman kararların birçoğu çeviriye başlanmadan önce zaten alınmış olur.
Terminoloji Çalışmasındaki Adımlar
Terminoloji çalışmasında birkaç adım bulunur. İlk adım nasıl bir terminoloji çalışmasının kullanılması gerektiğine karar vermektir. Örneğin sıradan bir sözlükçeyi ele alalım. Bu sözlükçe, anahtar terimlerin ve bu terimlerin hedef dillerdeki karşılıklarının basit bir listesidir. Bir sözlükçe oluşturmak için sözlükçeyi oluşturacak kişi ya da terminoloji uzmanı, kaynak metni tamamen okumalı ve hangi terimlerin en önemli terimler olduğuna ve hangi terimlerin sözlükçede yer alması gerektiğine karar vermelidir. Bunun için kullanılacak bir kriter, bir terimin metin genelinde kaç kez geçtiğini belirlemektir. Bir terim metin içerisinde çok sık geçiyorsa o terim sözlükçede yer almayı kesinlikle hak ediyordur. Kullanışlı olan diğer bir kriter ise terimin özelleşme seviyesine bakmaktır. Yaygın bir terim ya da günlük dilde kullanılan bir terim değilse o terim sözlükçede bulunmalıdır. Anahtar terimlerin listesi yapıldığında sözlükçe ve aynı zamanda metin çevrilebilir. Gerektiğinde çeviri ya da projedeki bir diğer adım (proje üzerine çalışan dilbilimcinin kararına bağlı) sürecince sözlükçe güncellenebilir.
Terminoloji Çalışmasında Sözlükçenin Önemi
Bir sözlükçe (ya da terminoloji çalışmasına bağlı başka dosyalar) hem dilbilimciye hem de müşteriye yardımcı olur. Bir müşteri kendi sözlükçesini tutabilir ve bu sözlükçeyi gelecekteki benzer projelerde kullanabilir. Bu şekilde çeviri ve yerelleştirme projelerinizde tutarlılık sürdürülebilir.
Ayrıca terminoloji çalışmalarında özel isimler, marka isimleri, şirket isimleri vb. gibi çevrilmemesi gereken (ve genelde çevrilmeyen) terimleri belgeleme aşaması da yer alabilir. Bu, dilbilimcilerin o kelimeye yönelik tahmin yürütmesini ortadan kaldırmakla beraber akıldaki soru işaretlerini gidermeye harcanan zamanı da azaltır.
Görüldüğü üzere terminoloji çalışması, çeviri sürecinin önemli bir bölümünü oluşturur. Tüm projelerde tutarlılığın sürdürülmesine yardımcı olur ve böylece sonuçtan memnun olmanızı garantiler.
Kaynakça
http://www.languagescientific.com/language-services-blog/terminology-management-why-it-matters.html
