Hint-Avrupa dil ailesinin Romen dilleri alt biriminde yer alan Fransızca, Uluslararası Frankofoni Örgütü’nün açıklamış olduğu rakamlara göre dünyada en çok konuşulan beş dil arasında yer almaktadır. UNESCO Genel Direktörü Irina Bokova tarafından 2012 yılında yapılan açıklamayla 20 Mart “Uluslararası Frankofoni Günü” ilan edilmiştir. “La Francophonie ” sözcüğünün Türkçesi “Frankofon” olarak bilinmektedir ve Fransızca konuşan uluslar/ülkeler için kullanılmaktadır
Fransızca, yaklaşık 29 ülkenin resmi dili olmakla birlikte Birleşmiş Milletler gibi birçok uluslararası kurumların da resmi dili olarak kabul edilmektedir. Avrupa Birliği’nin verilerine göre; “27 üye ülkedeki 129 milyon insan (497.198.740 %26’sı) Fransızca konuşmakta ve bunun 65 milyonu (%12) anadili, 69 milyonu (%14) ise ikinci dili olarak konuşmaktadır
İz Bırakan En Ünlü Fransız Filozoflar ve Sözleri
1- Denis Diderot: 5 Ekim 1713 – 31 Temmuz 1784. Fransız yazar ve filozof.
“Fanatizmden barbarlığa tek adımda geçilir”
“En mutlu kişiler diğerlerine mutluluk verenlerdir”
“Düşünürü özel kılan, kanıtsız hiçbir olguyu kabullenmemesi ve yanıltıcı kavramlara kanmamasının yanı sıra mutlak, muhtemel ve şüphelinin sınırlarını kesin çizebilmesidir. Bu eser (Ansiklopedi) zamanla zihinlerde bir devrim yapacak ve umarım ki diktacılar, baskıcılar, fanatikler ve bağnazlar artık kazanamayacaklar. İşte o zaman, insanlığa hizmet etmiş oluruz”. (Sophie Volland’a yazdığı 26 Eylül 1762 tarihli mektup)
2- Gabriel Honoré Marcel: 7 Aralık 1889 – 8 Ekim 1973. Fransız oyun yazarı, müzik eleştirmeni ve Hristiyan Varoluşçu filozof.
“İnsanda varoluş duygusunu oluşturan şey umuttur”
“Soluk almak yaşayan bir organizma için neyse ruh için ümidin hemen hemen aynı şey olduğunu düşünüyorum. Ümidin olmadığı yerde ruh kurur ve solar”
3- Jean-Jacques Rousseau: 28 Haziran 1712 – 2 Temmuz 1778. Fransız yazar, filozof.
“İnsan özgür doğar; oysa her yerde zincire vurulmuştur. Falan kimse kendini başkalarının efendisi sanır ama böyle sanması onlardan daha da köle olmasına engel değildir”
“Salt isteklerin itisine uymak kölelik, kendimiz için koyduğumuz yasalara boyun eğmek özgürlüktür”
“İyi yasalar daha iyisini getirirler; kötü olanlarsa daha kötülerini”
4- Jean-Paul Sartre (tam adı: Jean-Paul Charles Aymard Sartre): 21 Haziran 1905 – 15 Nisan 1980. Ünlü Fransız yazar ve düşünür.
“Başkalarının özgürlüğünü amaç edinemediğim sürece özgürlüğü amaçlayamam”
“Var olmak susamadan içmek gibi bir şeydir”
5- Michel de Montaigne: 28 Şubat 1533 – 13 Eylül 1592. 16. yüzyıl Fransız deneme yazarı.
“Benim mesleğim ve sanatım yaşamaktır”
“Söylemek bir iş, yapmak ise başka bir iştir”
“Bir arı başkasını sokunca kendisine daha çok zarar verir. Gücü ve iğnesi elden gider”
“Gideceği limanı bilmeyen gemiye hiçbir rüzgardan hayır gelmez”
6- Michel Foucault 15 Ekim 1926 – 25 Haziran 1984. Fransız düşünür, sosyal teorist, tarihçi, edebiyat eleştirmeni, antropolog ve toplumbilimci.
“Ben, kitaplarımın molotof kokteyli ya da mayın tarlası olmasını isterim, tıpkı donanma fişekleri gibi kullanıldıktan sonra kendilerini yok etmelerini isterim”
“Bir yerde herkes birbirine benziyorsa; orada kimse yok demektir”
“Fazla anlaşıldığım için karanlıkta kalıyorum”
“İnsan 18. yüzyıl dolaylarında ortaya çıkmış epistemeleri düzeyindeki dönüşümlerden icat edilmiştir”
7- Charles-Louis de Secondat, Baron de La Brède et de Montesquieu: 18 Ocak 1689 – 10 Şubat 1755. Fransız filozof.
“Eğer ülkeme yararlı olacak, diğer ülkeleri mahvedecek bir şey biliyorsam prensime önermem; çünkü ben önce bir insanım, sonra bir Fransızım. Ben zorunlu olarak insan doğdum ve tesadüfen Fransız oldum”
“ Önyargı dediğim bazı şeylerin bilinmemesi değil, insanın kendisini tanımamasıdır”
8- Roland Barthes: 12 Kasım 1915- 26 Mart 1980. Fransız felsefeci, göstergebilimci, edebiyat eleştirmeni, edebiyat ve toplum teorisyeni.
“Edebiyat, cevabı eksik olan sorudur”
“Faşizm konuşma yasağı değil söyleme mecburiyetidir”
9- René Descartes 31 Mart 1596 – 11 Şubat 1650. Fransız matematikçi, bilim insanı ve düşünür.
“Düşünüyorum, o hâlde varım. (Cogito, ergo sum; je pense, donc je suis.) Varım; çünkü düşünüyorum, çünkü şüphe ediyorum”
“İyi kitaplar okumak, geçmiş yüzyılların en iyi insanlarıyla sohbet etmek gibidir”
“Ukala takımı öylesine becerikli olmaya alışmıştır ki cahillerin bile gördükleri apaçık şeyleri görmemenin bir yolunu bulur”
“İyi bir akla sahip olmak yeterli değildir. Aslolan şey onu iyi kullanmaktır”
10- Simone de Beauvoir: 9 Ocak 1908- 14 Nisan 1986. Fransız yazar ve filozof.
“Sanatçının ifade edeceği bir dünya olması için, o, öncelikle bu dünyada yer almalıdır; baskıcı ya da baskı altında, yılgın ya da isyankar, insanlar arasında bir insan”
“İnsan kadın olarak dünyaya gelmez, zamanla kadın olur”
“Sizin tek çılgınlığınız, kendinizi deli sanmanız”
11- François Marie Arouet veya daha çok tanınan mahlâsıyla Voltaire: 21 Kasım 1694 – 30 Mayıs 1778. Fransız yazar ve filozof.
“İnsanlığın en güzel görevi adalet dağıtmasıdır”
“İyi ahlak, insanlar arasında bir nezaket alışverişidir; bu alışverişte yer almayan değersizdir”
“Gerçeği sev. Ancak hatayı affet”
“Eğer Tanrı var olmasaydı, onu icat etmek gerekirdi”
Fransızca Konuşulan Ülkeler
İsviçre
Fransızca, İsviçre’nin 4 resmî dilinden biridir (diğerleri Almanca, İtalyanca, Romanşça). İsviçre nüfusunun %20’si ana dili olarak Fransızca konuşur
Belçika
Belçika’nın Valon bölgesinde resmî dil Fransızcadır ancak bu bölgede Almanca konuşan vatandaşlar da yaşar. Fransızca, Brüksel’in içinde olduğu merkez bölgesinde Felemenkçe ile birlikte, iki resmî dilden biridir. Bu bölgede genellikle ana dilleri olmamasına rağmen nüfusun büyük çoğunluğu tarafından Fransızca konuşulur. Valon ve Brüksel-merkez bölgelerine sınırı olmasına rağmen Flaman bölgesinde ise Fransızca ve Almanca resmî dil değildir. Felemenkçe konuşulur. Bölgede ana dilleri Fransızca olan insanlar da yaşamaktadır.
Belçika’da nüfusun %40’ı Fransızca, %60’ı Felemenkçe konuşur. Felemenkçe konuşan insanların %59’u Fransızcayı ikinci dilleri olarak konuşurlar. Bu verilere göre Belçikalıların %75’i Fransızca bilmektedir.
Monako ve Andorra
Monako Prensliğinin ulusal dili Monégasque. Buna rağmen Fransızca tek resmî dildir ve Fransız kökenliler ülkedeki nüfusunun %47’sini oluştururlar.
Andorra’nın resmî dili ise Katalanca. Fransa’nın yakın bir komşusu olduğu için Fransızca da konuşulur. Fransız kökenliler ülke nüfusunun %7’sini oluşturur.
İtalya
İtalyanca ve Fransızca, İtalya’nın Aosta vadisi bölgesinde resmî dillerdir. Bu dillerle birlikte bölgede başka lehçeler de konuşulur ancak bu lehçeler resmî açıdan tanınmamıştır. Bölgedeki insanların %78,6’sının Fransızca bilmesine rağmen sadece %0,99’luk bölümünün ana dili Fransızcadır. İtalyanca nüfusun %96’sı tarafından konuşulur ve ana dili olarak konuşanların oranı %71,5 dir.
Lüksemburg
Fransızca, Lüksemburg’taki Almanca ve Lüksemburgca ile birlikte üç resmî dilden birisidir. Eğitim sistemi üçlü dil yapısındadır. Dersler ilkokulun ilk yıllarında Lüksemburgca, sonraki yıllarında Almanca, liseden itibaren ise Fransızca olarak okutulur.
Amerika
Kanada
Fransızca, Kanada’nın resmî dillerinden biridir ve İngilizceden sonra en çok konuşulan 2. Dildir. Quebec eyaletinde Fransızca tek resmî dildir ve 7 milyon insanın ana dilidir.
Haiti
Burada Fransızca, toplumun okuryazar kesimince konuşulmasına rağmen Haiti’nin resmî dillerinden biridir. Fransızca kökenli Kreol dillerinden biri olan Haiti Kreolü ise nüfusun büyük çoğunluğunun ana dilidir.
Birleşik Devletler
Fransızca, federal düzeyde resmî olarak tanınmasa da Amerika Birleşik Devletleri’nde İngilizce ve İspanyolcadan sonra en çok konuşulan üçüncü dildir. Louisiana’da Kayun ve Kreol Fransızcası konuşulur. 2000 verilerine göre Louisiana da 194.000 insan evlerinde Fransızca konuşmaktadır.
Afrika
Dünya üzerinde Fransızca konuşan nüfusun büyük bir kesimi Afrika’da yaşar. Uluslararası Fransızca Konuşan Ülkeler Topluluğunun (Organisation Internationale de la Francophonie) 2007 raporuna göre, 31 farklı Afrika ülkesinde yaşayan 115 milyon Afrikalı, Fransızcayı ana dili ya da ikinci dili olarak konuşmaktadır. Fransızca, Afrika genelinde ikinci bir dil olsa da Abidjan, Libreville gibi şehirlerde ve Fildişi Kıyısı’nda sadece Fransızca konuşulmaktadır.
Afrika Fransızcası, Afrika dillerinden etkilenerek geliştiği ve birçok çeşidi olduğu için tek bir Afrika Fransızcasından söz edilemez.Fransızca kökenli Kreol dillerine ek olarak Hint Okyanusu’nda bulunan adalarda da Fransızca konuşulur.
Diğer ülkelerden Afrika’ya gelen kişiler, Afrika Fransızcası’nı anlamakta biraz zorlanabilirler ama yazı dilinde çok büyük farklılıklar yoktur.
Fransızcanın resmî dil olduğu Afrika ülkeleri: Benin, Burkina Faso, Burundi, Cibuti, Çad, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Ekvator Ginesi, Fildişi Kıyısı, Gabon, Gine, Kamerun, Komorlar, Kongo (Brazzaville), Madagaskar, Mali, Nijer, Orta Afrika Cumhuriyeti, Ruanda, Senegal, Seyşel Adaları, Togo, Cezayir, Fas, Moritanya, Tunus.Mauritius ve Magrip ülkelerinde resmî dil değildir ama idari dilde yaygın olarak kullanılır.
– Cezayir özellikle eğitim dilinde Fransızcanın yerine Arapçanın kullanımını artırmak için dille ilgili birtakım düzenlemeler yaptı.
– Mısır’da çoğunlukla kullanılan yabancı dil İngilizce olsa da Fransızca da yaygın olarak bilinir ve konuşulur. Bu yüzden eğitim sürecinde bir Mısırlı, İngilizceye ek olarak Fransızca da öğrenir. Mısır, Fransızca konuşan ülkeler topluluğu (Frankofon) içindedir.
Asya
Asya’da, eski Fransız sömürgeleri olan Hindistan’ın Puduçeri şehrinde, Vietnam, Kamboçya ve Laos’ta, ticaret ve azınlık dili Fransızcadır. Ayrıca Asya’daki diğer eski Fransız sömürgeleri olan Suriye ve Lübnan’da genellikle kullanılan yabancı dil İngilizce olsa da Fransızca da bilinir ve konuşulur. Lübnan, Fransızca konuşan ülkeler topluluğu (Frankofon) içinde yer alır.
Bu yazı, Enise Eryılmaz ile birlikte yazılmıştır.
Kaynakça
http://www.hurriyet.com.tr/egitim/frankofon-turk-genclere-odul-yagmuru-40780485
Vikisöz Fransız filozoflar
