Özellikle son 2 yıldır bilgisayar destekli çeviri programları çeviride bir çığır açtı diyebiliriz. Bu programlar; yurt dışında faaliyet gösteren firmaların dayatması ile Türkiye’de de yaygınlaşmaya başladı. Bir çok çevirmen; terminolojisi verilen kelimeleri otomatik olarak yerleştirmesi ve daha önce çevrilen bölümleri hafızasında tutması sebebiyle BDÇ kullanmayı tercih ediyor.
BDÇ kullanımını makine çevirisi ile karıştırmamak çok önemli. Makine çevirileri otomatik bir çeviri sunarken, BDÇ’ler ise adı üstünde bilgisayarı çeviriye destek olarak kullanmakla eş değer.
Ne olursa olsun çevirmene her zaman çok iş düşüyor. Terminoloji listesi ile gelmiş de olsa yine de tüm kelimelerin doğru şekilde çevrilip çevrilmediğini kesin olarak tespit etmek gerek. Ayrıca format konusunda gerekli kontrolleri de ihmal etmemeli.
Gelecekte çeviride daha da yaygın olarak kullanılacağını ön görüyorum.
Bugün Trados çeviri programı ile birebir tanışma fırsatım oldu. Kendisine karşı olan ön yargılarımı büyük ölçüde değiştirdi, hatta ardında ufak bir hayranlık bıraktı bile diyebilirim. Biz çevirmenler için 3 ana sektör çevirisinde ( hukuk, teknik, medikal) çok büyük faydaları olduğunu gördüm. İlk olarak terim açısından olan faydasından bahsedeyim. Kısa çevirilerde olmasa da özellikle 10 sayfanın üzerindeki çevirilerde, örneğin bir makine kullanım kılavuzu yapıyorsanız bazen uzun süre boyunca araştırdığınız bir parçanın adını unutabiliyorsunuz. Yorgunluk, çevirinin uzunluğu, parçaların sayısının artması da devreye girince hafızanız kuvvetli olsa bile kelimenin çevirisi bazen aklınıza gelmiyor. Bu durumda mecburen aynı şeyi kullanmak zorunda olduğunuz için önce kelimeyi eskiden nerde kullandığınızı bulup sonra çevirinizde onun karşılığını hatırlayıp yeniden yazmanız gerekiyor. Bu da çok büyük zaman kaybettiriyor. Trados çeviri programının terminolojik açından yardımı da burda başlıyor. Daha önce kullandığınız bir kelime var ise veya TM ‘de size verilmiş ise onu nasıl kullandığınızı yanda açılan bir pencerede gösteriyor. Bu sadece kendi çeviriniz için değil, eskiden başka çevirmen arkadaşımızın aynı firmaya yaptığı başka kelimelerde de söz konusu. Örneğin X firması 5 sene önce bir çeviri yaptırmış. Daha sonra benzer bir çeviri yaptırdığında yeni çevirmen eski TM’yi baz alarak aynı sözcükleri aynı şekilde çevirip benzer terminolojiye sahip bir çeviri yapıyor. Bu da hem çevirmen için ek bir zaman sağlıyor, hem de firmanın kullandığı dil aynı oluyor.
Trados ve benzeri programlar, elbette fayda sağlamakta. Her ne kadar otomatik çeviri programı gibi düşünülse de neticede kendi kendine tercüme yapan bir araç değil. Sizin yaptığınız tercümeleri baz alıyor. Yani veri tabanı oluşturmak için de tercümanın çeviri yapması şart. Ayrıca veri tabanından aynı tercüme bulunsa bile yine kontrol etmek gerekiyor. Kısacası benim fikrim, avantajları olduğu kadar dezavantajları da olduğu yönünde. İş kolaylaştırıyor bir yandan, zorlaştırıyor öbür yandan.. Ama tercüme isteyen müşterilerin Trados isteğinin gün geçtikçe arttığı da bir gerçek.. Bu nedenle, zamana ayak uydurmak ve tercüme sektöründeki gelişmeleri öğrenmek şart..
Google çeviri başlığında düşündüğüm şeyler aynen Trados için de geçerli. Bir makinenin ANLAMA yeteneği olamayacağı için sadece kelimeleri çevirebilecektir, metni değil. Cümlenin anlamı bazen kelimelerin anlamından çok uzak olabiliyor.