Çevirmenin Sağlığı -2 Ruhsal Etkileri- Çevirmen Sürmenajı
Çeviri işletmeleri ve çevirmenler için Aralık ayı önemlidir, özellikle 20’sinden sonra yurt dışı işleri bir nebze durur. Bunun sebebi hem yurt dışındaki Noel kutlamaları ve tatili, hem de Türkiye’deki şirketlerin yıllık çeviri bütçelerinin bitmesidir. Bu süre de belki çevirmenler için de bir nefeslik “zoraki dinlenme molası” olur. Bunun dışında “telefonunuzu kapatmadığınız ve internet erişimi olmayan bir yere gitmediğiniz müddetçe” benim gibi denizin kenarında çeviri yapmaya devam edersiniz. Sadece ortamınız değişir, işiniz sizi bırakmaz. Tabii yeni yıla girerken bile çeviri yapan birçok arkadaşımı konunun dışında bırakıyorum :)
Çeviri mesleğinin fiziksel götürülerinden bahsetmiştim daha önce. Gelelim şimdi de ruhsal zararlarına. Yoğun çalışma şartları olan diğer mesleklerde bile beyin bu denli yorulmaz diye düşünüyorum. 15 saat çeviri yapan bir çevirmende iki tepki görülür, ya durmadan konuşur, biraz kendi sesini duymak ister ya da biraz kendini dinlemek ister ve sessizliğe gömülür. Bu noktada çevirmen nasıl deşarj oluyorsa onu yapması çok önemlidir. Bu deşarj olmazsa çevirmende çevirdiği sözcüklerin getirdiği beyin yükü birikmeye başlar ve en sonunda onu sürmenaja götürür. Çevirmen sürmenajı aslında bir nevi duygusal bir depresyon halidir. Belirtileri arasında ruhsal ve bedensel yorgunluk, bıkkınlık, isteksizlik, dikkati toparlayamama yer alır. Çeviri yapmayı bırakın en basit günlük aktivitelere karşın bile isteksizdirler. Gece geç yattıklarından dolayı sabah geç kalkmaları olağanken bir yerden sonra yataktan hiç kalmak istemeyebilirler.
Çok uyumanın yanı sıra görülen bir diğer etki de uykusuzluktur. Beyin sürmanajı dediğimiz bu hastalığa tutulan çevirmenler, uyuyamama şikayetlerini genellikle psikolojik destek almak yerine uyku hapları veya madde kullanımı ile çözmeye çalışırlar. Bunun yanı sıra baş ağrısı da çok görülen şikâyetlerdendir. Unutkanlık, dalgınlık, dikkat eksikliği de aynı şekilde sıkça görülür. Çok karamsar bir tablo çizdiğimin farkındayım ama bu denli yoğun bir tempoda kendimizi öldürmek istiyor gibi çalışmanın sonuçları da bunlar. Bunu önlemek için mutlaka hafta içi veya hafta sonu 1-2 günü kendinize ayırmanız, kendinizi rahatlatacak hobiler edinmeniz ve sosyal ilişkilerinizi ihmal etmemeniz gerek. Çok bunaldığınızda yaz veya kış izne çıkmak da, açık havada biraz yürüyüş de çok önemli. Vaktim yok diyorsunuz değil mi? O kadar çalışarak üç beş kuruşu zor denkleştirdiğinizi ben de biliyorum. Ama zaten sürmenaj başka hastalıklara da sebep olacak ise o zaman hiç çalışamayacaksınız veya kazandığınız paraları tedaviye harcayacaksınız. Bir fincan çay ve birkaç dost sohbeti eminim daha ucuza mal olacaktır :) Lütfen önce iş güvenliği!!
Yine sürmenaj kaynaklı ama daha tehlikeli çevirmen hastalıkları arasında şizofreni ve alzheimer var. Her ikisinde de genetik faktörlerin önemini göz ardı edemeyiz ama son yapılan araştırmalar fazla stres ve iş yükünün bu rahatsızlıkları tetiklediğini ortaya çıkarmışlardır. Özellikle bizim gibi zihni çok yoran bir meslekte doğru beslenmek, kuru meyveler ve folik asit, e vitamini, omega 3 vb beyne dosya gıdalar tüketmek, spor yapmak, stresimizi azaltmaya sebep olabilir. Çikolata ve kahvenin de bunun çözümü olup olamayacağına dair epey araştırma yaptım ama umut yok ne yazık ki :)
Tüm bu etkileri en aza indirmek için uzman tavsiyeleri ise şu şekilde:
1- Düzenli egzersiz: Yeni beyin hücrelerinin üretilmesine sebep olduğu için oldukça önemli. Bakın Arnold’a Terminatör’dü vali oldu. Azıcık örnek alalım :)
2- Tartışın, konuşun, dünyadan kopmayın.
3- Balık yağı takviyeleri alın
4- Evden dışarı çıkın veya en azından camı açıp bir on dakika nefes alın ( Kafayı üşütürseniz sorumluluk kabul etmem, üşütmeyin diye yazıyorum bu yazıyı:)
5-Beyninizin tamamını çalıştırın. Bizim işimiz genelde kelimelerle olduğu için matematik içerikli bulmacalar çözün.
6- Çalışma ortamınızı değiştirin. Farklı yerlerde çalışamıyorsanız en azından masaüstü ekran görüntünüzü değiştirin. Bu bile fark eder.
7- Körinin beyin fonksiyonlarını güçlendirdiği ortaya çıkmıştır, bol bol baharat tüketin.
8-Her gün zorlayıcı bir şeyler okuyun diye bir tabsiye de var ama özellikle Türkçe’den yapılan çevirileri çözmeye çalışırken epey zorlanıyoruz zaten.
9- Uyku. Biraz uyku. Olmazsa küçük bir kestirme. 5 dakikacık daha.
10- Kendinize hobiler, sohbet edebileceğiniz dostlar ve gerçek anılar hediye edin.
11- Evde de olsanız, giyinin süslenin, kokular sürün. Şu hırkayı da çıkarın artık Allah aşkına :)
