2013 yılında UMS-6 Çevirmen Standartlarının MYK tarafından kabulünün üzerinden 5 sene geçti. Çevirmenlik mesleğini icra etmek isteyen bir kişinin hangi yeterliliklere sahip olması gerektiği konusu henüz çalışma aşamasında. Dolayısı ile ülkemizde bir kişinin kendini çevirmen ilan edebilmesi için “ben çevirmenim” demesi yeterli(!).
Derinliği görülmeyen bu sularda iyi bir çeviri hizmetine erişmek için işin hem satın alma hem de hizmet sunma tarafında dil bilmekle çeviri yapmanın aynı şey olduğu yanılgısına düşmemek büyük önem arz ediyor. Nasıl ki her on parmağı olan iyi bir cerrah ya da piyanist olamaz ise hem kaynak dili hem de erek dili (çevrilen metnin aktarıldığı hedef dil) çok iyi bilmek sadece çeviri yolunun ilk adımı.
Formülü çok basite indirgersek bile mesleğinin hakkını vermek isteyen bir çevirmen adayının, bu yolculukta hedef kültür hâkimiyeti alt yapısının üzerine konu ve terminolojide uzmanlaşma ve deneyim eklemesi gerekiyor. Her geçen günü ayrı bir çeviri deneyimi ile tamamlaması, bilgilerini pekiştirmesi ve aynı anda güncellemesi, yüzünü çeviri teknolojilerine dönmesi, yaptığı çevirilerin dönütlerini değerlendirmesi ve kendisi sürekli geliştirmesi de oldukça faydalı sonuçlar vermekte.
Peki, bütün bunları yapmak ve iyi bir çevirmen olmak hak ettiğiniz çalışma koşullarını karşılayan bir çeviri işletmesi ile çalışmanızı ne kadar garantiliyor? Çevirinize çok güveniyor olsanız bile bir çeviri pozisyonuna başvurmak istediğinizde öne çıkabilmek için hangi adımları izlemelisiniz?
Çevirmenlik işe alım süreci-çoğu işte olduğu gibi- firmanın yayımladığı bir ilana yanıt vermek veya özgeçmişini çeviri ofisinin insan kaynakları departmanına göndermekle başlıyor. Fakat, diğer mesleklerden farklı olarak çeviri işletmelerinin birçoğu (özellikle nadir diller için sürekli çevirmen istihdamı az iş yükü sebebiyle maliyeti karşılamadığından) serbest çevirmenlerle çalışmayı tercih ediyorlar. Ofis içi kadro oluşturma aşamasında mülakat süreci daha önemli bir rol oynarken, serbest çevirmen seçiminde ise özgeçmişinizin işverende bıraktığı etkinin en az deneme çeviriniz kadar önemli bir karar mekanizması olduğunu söylersek yanlış olmaz. Yine ofis içi pozisyon seçiminde de mülakat aşamasına geçilebilmesi için özgeçmişinizin sizi diğer adaylar arasında öne çıkarması gerektiğinin de altını çizelim. Çeviri işletmesindeki insan kaynakları departmanı çalışanlarının her dili bilmeleri mümkün olmadığından editöryel değerlendirme aşamasına geçecek başvuruları önce farklı kriterlere göre elediğinin de!
Bu noktada işe alım sürecinde işveren kriterlerinin ne olduğuna dair düzenlemiş olduğumuz anketin sonuçlarını şu şekilde değerlendirebiliriz:
88 oyla ilk kriter yazım hatası. Bir çevirmen başvurusunda ön yazıda ya da özgeçmiş ekinde yazım hatasına rastlanması kabul edilebilir bir durum değil. Bir çevirmenin her şeyden önce ana dilini tam olarak bildiği farz ediliyor. Buna iş başvurusunda bile özen göstermeyen bir adayın ise yaptığı çevirilerden gereğinden fazla hata puanı kırılacağı ön görülüyor.
Eğitim ve tecrübeden daha çok oy alan bir kriter ise doğru hitap. E-posta içeriğinde yazılan her kelimeye bu sebeple oldukça dikkat etmek gerekiyor. Fazla samimi açıklamalar, kurumsallıktan uzak tabirler, başvuru yapılacak pozisyon ile ilgili bilgisizlik, soru sormadaki üslup gibi kriterlere oldukça dikkat ediliyor.
Tecrübe, çevirmen özgeçmişinde dikkat edilen kriterlerin üçüncüsü. Çeviri başvurularında kişinin kaç yıldır çeviri yaptığından çok, çevirdiği kelime sayısı veya günlük ortalama çeviri kapasitesi daha büyük öne taşıyor.
Özgeçmişin formal olması da dikkat edilen kriterlerden. Düzenli, derli toplu, kategorilere ayrılmış ve detaylı bir özgeçmişin benzer kişilik özelliklerini yansıttığı düşünüldüğünden proje, zaman ve risk yönetimi açısından oldukça kritik bir meslek olan çevirmenlikte, iyi bir şablona oturtulmuş bir özgeçmişle yapılan başvuru sizi öne çıkarıyor. Burada ücretsiz özgeçmiş yazılımlarından yararlanarak oldukça iyi sonuçlar elde edebilirsiniz. Özgeçmişinizi tek sayfalık bir görselde tamamlamak, çevirdiğiniz dillerin bayrak veya haritalarını ekleyerek görsel açısıdan ilgi çekici hale getirmek gibi küçük
Yine mütercim tercümanlık veya çeviribilim öğrencilerini oldukça ilgilendiren bir başka kriter de çeviri işletmecilerinin ortalamadan çok adayın okul dışı faaliyetlerine baktıkları. Çeviri kulüplerinde aktif rol almak, Erasmus yapmış olmak, farklı pozisyonlarda iş tecrübeleri, dil ve iletişim becerilerini geliştirmek için atılan her adım sizi arzuladığınız işe daha da yaklaştırıyor.
Çevirmenler çok yönlü insanlar oldukları gibi kelimelerle araları iyi olduğundan renkli kişiliklerini yansıtma konusunda da oldukça yaratıcıdırlar. Çoğunun kendileri tarafından oluşturulmuş avatar ve isimleri bulunur. Fakat özellikle genç çevirmenler arasında öğrencilik yıllarında yaygın olan bu durum, kurumsal bir özgeçmişe göre değildir. O sebeple başvurduğunuz e-posta adresinizin adınız.soyisiminiz@……. şeklinde olmasına dikkat edin. Küçükmelek96@gmail.com, Korkusuzsavaşçı94@hotmail.com tarzı kullanımlardan şiddetle kaçının.
Özgeçmişinizi sertifikalar ve başarı belgelerinizle güzelleştirmeniz de size artı puan kazandırır. Burada illa çok büyük paralar verilerek gidilen kurs ve seminerlerden bahsetmiyoruz. Çevrimiçi birçok platformdan ücretsiz olarak kendinizi geliştirebilir ve bunu sertifikalandırabilirsiniz. Çok yönlü olmak çevirmenin olmazsa olmazıdır, öğrendiğiniz her bilginin size uzmanlaşma aşamasında fayda sağlayacağını göz ardı etmeyin.
Ön yazınızın içeriği ve konu seçimi özgeçmişinizin vitrinidir. Ne kadar etkileyici bir cv hazırlamış olursanız olun ilk amacınız İnsan Kaynakları Departmanı’nın onu açıp okumasını sağlamak olmalıdır. Konu kısmına CV, ön yazıya “CV’im ektedir.” şeklinde kısacık bir açıklama yazmak oldukça yaygın olsa da başarısız bir girişim kabul edilmektedir. Mutlaka başvurulan pozisyonun ne olduğu belirtilmeli, dikkat çekici bir açıklama, özenle seçilmiş kelimeler ve anlatım bozukluğundan uzak cümleler kullanılmalıdır.
Çoğu başvuru sahibinin düşündüğünün aksine çevirmen başvurularında resim çok az önem taşıyor. Yine de formal bir fotoğraf bulunması bir artı olarak görülüyor. Seçilen fotoğrafın vesikalık resmiliğinde olması, filtre ve diğer resim uygulamalarından uzak durulması, prezantabl ve temizliğine özen gösteren bir görüntü size puan kazandırmakta.
Tabii ki işin maddi boyutu da unutulmamalı. İş için talep edeceğiniz ücreti belirlerken kabul edebileceğiniz fiyat aralığını, kelime/karakter başına piyasa ortalamalarını, işverenin konuyla ilgili düşüncesini ve çalışacağınız metin türlerini de hesaba katmanız gerekmekte. İş verenlerin genelde kaliteli çeviri için piyasa dinamikleri skalasında ellerinden geldiğince yüksek ücretler ödemeye gönüllü oldukları da söylenebilir.
Tüm bunların yanında özgeçmişinizde yazdığınızın her bilginin doğru olması, referanslarınızın hakkınızda söyleyecekleri ve belki de en önemli kriter olarak da deneme çeviriniz işe alımınızda büyük önem taşımakta.
Birçok çeviri işletmesinin deneme çevirisini -tüm teknolojik çözümleri kullanmanıza izin verilerek- kendi ofislerinde yapılmasını talep ettikleri de belirtmek gerek.
Bütün bunların ardından gönder tuşuna basmadan önce mutlaka bir kez daha okumanızı tavsiye ederim. Bir çevirmen geleneği olarak “son okuma” birçok hatayı önler, sizi telaşlı cümlelerden, anlatım bozukluklarından ve tekrarlardan korur.
Yazıyı okuyan tüm çevirmenlerin kişisel gelişime, araştırmalara, bilimsel verilere ve çeviri sektörünü takibe zaman ayırdıklarının bilincinde olarak şanslarını epey yüksek buluyor ve başarılarının devamını diliyorum.
