Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki dönüm noktalarından biri, Atatürk’ün Samsun’a çıktığı ve Milli Mücadele’nin fitilini ateşlediği tarihtir, 19 Mayıs 1919. Peki, Milli Mücadele’den “Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı”na değin neler yaşandı? Hem bu sorunun cevabını almaya hem de eski kutlamaları yad etmeye hazırsanız arkanıza yaslanın. :)
Milli Mücadele ile gençlik arasındaki bağlantıyı anlamak için şunu bilmeliyiz ki “Genç fikirli demek, doğruyu gören ve anlayan, gerçek fikirli demektir.” diyen Atatürk, gençlerden bahsederken yaş sınırı dışında fikri olarak gençliği yani, fikirde yeniliği ifade etmiştir. Atatürk, Millî Mücadele sıralarında Türk milletini ileri götürecek olanların ve köhnemiş fikirlere karşı gelecek olanların genç fikirler olduğunu görmüştü. Bu nedenle de “gençlik” kavramı Atatürk için ayrı bir önem taşımaktadır.
Türk Milleti, Birinci Dünya Savaşı sonrasında kötüleşen koşullar içinde kurtuluş çareleri ararken Mustafa Kemal Atatürk, Samsun’a ayak basarak “Kurtuluş” yolunu açmıştır. Dolayısıyla Atatürk’ün 16-19 Mayıs 1919 İstanbul’dan başlayan yolculuğu bir kurtuluş dönemini simgelemektedir. Samsun’a ayak basışının taşıdığı önem, Atatürk’ün Büyük Nutku’nu 19 Mayıs 1919 Samsun’a çıkışı ile başlatmasından da anlaşılmaktadır.
19 Mayıs, 1919 tarihinde bayram olarak ilan edilip kutlanmaya başlanmamış, birçok milli bayramımız gibi Cumhuriyet’in ilanından sonra kutlanmaya başlanmıştır.
19 Mayıs’ın yurt çapında bir ”Bayram”a dönüşmesi, Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi’nin kurulmasına önderlik ederek Türkiye’nin Olimpiyatlar’da temsil edilmesini sağlayan eğitmen, spor yöneticisi ve siyasetçi Selim Sırrı (Tarcan) Bey’in girişimiyle 1928 yılında ilk kez İstanbul’da düzenlenen ”Jimnastik Şenlikleri” ne dayanmaktadır.
Cumhuriyetin ilk yıllarından, resmen bayram ilan edildiği tarihe kadar, Mayıs ayının üçüncü cuma günü kutlanan”Bir nevi mektepler bayramı” şeklindeki bu ”idman bayramı” ya da ”jimnastik şenlikleri”, 1936’da 19 Mayıs’a denk getirilmiş ve ”millete mal edilerek” gençlik bayramı niteliğini kazanmış ve Atatürk döneminde kabul edilen milli bayramların sonuncusu olmuştur.
Gençlik ve Spor Bayramı’nın adı 1980 yılından sonra yapılan düzenlemeyle de ”19 Mayıs Atatürk’ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı” olarak değiştirilmiş ve bugünkü hâlini almıştır.
Şair Mithat Cemal (Kutay) ”19 Mayıs”ı, Atatürk’ün çok beğendiği şu dörtlükle dile getirmiştir:
”Bazı biçaredir sıfırlardan
En müselsel asırların sayısı
Bazı bir günde bir asır vardır:
Mesela Türk’ün 19 Mayıs’ı.”
19 Mayıs tarihi ile ilgili bir diğer önemli not ise Milli Mücadele’nin başladığı bu tarihi Atatürk’ün kendi doğum günü olarak göstermesidir. O zaman iyi ki doğdun Atam! Gençlik senin emanetine sahip çıkıyor, sen rahat uyu…
BONUS:
19 Mayıs 1919 tarihindeki 19 sayısı dikkatinizi çekiyorsa Onedio tarafından derlenen “19 Maddede Mustafa Kemal Atatürk ve 19 Sayısıyla Olan İlginç Tesadüfleri” galerisi ilginizi çekebilir:
19 Maddede Mustafa Kemal Atatürk ve 19 Sayısı
Kaynakça
NTV
MyNet
Onedio 19 Mayıs
MEB 19 Mayıs
Google Görseller
