Çevirmenlerin bir koltuğunda iki karpuz olur derler. “Çeviribilim Bölümü Öğretmenleri”nin halini bir düşünün o halde. Betül Parlak Hocam, Kültür ve Düşünce Dünyası dersini sürdürürken, bir yandan bölüm başkan yardımcılığı, Fakülte Staj Komisyonu, Bölüm ve Anabilim Dalı Staj Komisyonu üyeliği gibi sorumluluklarının altından kalkıyor. Onun dışında YL ve Doktora tezlerine danışmanlık yapıyor ve de çeşitli lisans derslerini yürütüyor. Bu kadar yoğun bir süreçte biz çeviri öğrencilerini ( kendinizi neden kattınız derseniz, bu süreç hiç bitmez çünkü) kırmadığı ve de destek olduğu için ÇeviriBlog olarak teşekkür ederiz.
Soru 1- Öncelikle kendinizi tanıtabilir misiniz?
1989 yılında İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Batı Dilleri ve Edebiyatları Bölümü’nden mezun oldum. Yüksek Lisans ve Doktora eğitimimi İ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü İtalyan Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı’nda tamamladım. Yüksek Lisans tez konum çeviri değerlendirme üzerineydi, daha o yıllarda (yani 1990 yılların ortaları) değerli hocalarım ve şu andaki çalışma arkadaşlarım Turgay Kurultay, Sakine Eruz ve Nilüfer Tapan ile tanıştım, o yıllardan itibaren, onların rehberliğinde ve açtıkları ufukla çeviribilim literatürünü takip etmeye başladım. Sözünü ettiğim yıllarda (1992-1999 arası) İ.Ü. İtalyan Dili ve Edebiyatı anabilim dalında araştırma görevlisi olarak çalışıyordum. Daha sonra kişisel ve özel hayatımla ilgili nedenlerle Muğla’ya taşındım. Taşınırken ne iş yapacağımı bilmiyordum doğrusu, doktoramı dışarıdan bitiririm, serbest çevirmenlik yaparım gibi düşüncelerim vardı. Bir arkadaşım neden özgeçmişini Muğla Üniversitesi’ne göndermiyorsun? diye sordu. Ben peki göndereyim ama benim alanımla ilgili bir bölüm yok, neden benimle ilgilensinler ki? dedim ama ısrar sonucu gönderdim. Hayat gerçekten garip tesadüflerle dolu, Muğla Üniversitesi’ne özgeçmişimi gönderdiğim sıralarda, o üniversite adına İngiltere’de çeviribilim doktorası yapan ve kendisi de İtalyan Dili ve Edebiyatı mezunu olan (benden iki sınıf küçük) çok değerli dostum, meslektaşım Doç.Dr. Özlem Berk, Muğla’da göreve başlamak üzereymiş, benim de aynı lisansa sahip olduğumu görünce özgeçmişimi değerlendirip Batı Dilleri ve Edebiyatları Bölümü’ne araştırma görevlisi olarak kabul ettiler. Özlem Berk, yurtdışından o alana özgü en yeni kaynak ve bilgilerle dönmüştü, heyecanı, paylaşım istediği ve sorularla dolu zihni bana en büyük rehber oldu ve böylece zaten başlamış olan çeviribilim maceramda yol almaya devam ettim. Muğla Üniversite’sinde Çeviribilim Bölümü açıldığında ve doktoram bittiğinde (2000) adı geçen bölümde Yrd.Doç. olarak çalışmaya başladım. Sonra yine özel hayat nedeniyle İstanbul’a dönmek zorunda kaldım. Bu kez de nereye başvuracağımı bilemiyordum. İstanbul Üniversitesi İngilizce Mütercim Tercümanlık anabilim dalına başvurduğumda, çeviribilim alanındaki çalışmalarımı kayda değer bulan şu anki çalışma arkadaşlarım Prof.Dr.Alev Bulut ve Prof.Dr.Mine Yazıcı ve Çeviribilim Bölümü’nün diğer değerli hocaları Prof.Dr. Turgay kurultay, Prof.Dr.Sakine Eruz ve şu anki bölüm başkanımız ve değerli çalışma arkadaşım Prof.Dr. Emel Ergun, başvurumu değerlendirip ilgili makamlara iletilmesini sağladılar. Böylece 2004 yılının sonralarından itibaren şu an görev yaptığım İngilizce Mütercim Tercümanlık Anabilim Dalı’nda çalışmaya başladım ve göreve başladığım ilk günden itibaren hem çalışma arkadaşlarımdan hem öğrencilerimden hem sektördeki arkadaşlarımızdan çok şey öğrendim ve öğrenmeye devam ediyorum. Bizim işimizin bitmeyen bir öğrencilik olduğunu uygulama ile görüyorum ve bundan hiç yüksünmüyorum.
Soru 2- Çeviri alanında yaptığınız çalışmalar konusunda bizi aydınlatabilir misiniz?
Ben bu alandaki çalışmalarımın hem somut çeviri sorunlarımıza ve olgularına yönelik olmasına özen gösterdim. Bu nedenle çeviri intihali, bu bağlamda çeviri etiği, çeviri eğitimi, çeviri tarihimizde İtalyancadan yapılan çevirilerin yeri, akademik çeviri eğitimi ve meslekleşme sorunlarımız gibi alanlarda çalıştım, çalışmaya devam ediyorum.
Çalışmalarım ile ilgili daha ayrıntılı bilgi için aşağıdaki linke bakılabilir. http://edebiyat.istanbul.edu.tr/ingilizceceviri/?p=7381
Soru 3- İ.Ü. Edebiyat Fakültesi, Çeviribilim Bölümü’nde ne zamandır görev yapıyorsunuz? Görevinizi ve sorumluluklarınızı tanımlar mısınız?
İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Çeviribilim Bölümü’nde 2004 yılından beri çalışıyorum. Bölümümüzde üç anabilim dalı var: Almanca Mütercim Tercümanlık, Fransızca Mütercim Tercümanlık ve İngilizce Mütercim Tercümanlık, bu anabilim dallarının aldığı bazı dersler ortak, ben de bu derslerden biri olan Kültür ve Düşünce Dünyası dersini sürdürüyorum. Yaklaşık üç yıldır bölüm başkan yardımcılığı, Fakülte Staj Komisyonu, Bölüm ve Anabilim Dalı Staj Komisyonu üyeliği gibi sorumluluklarım var. Onun dışında YL ve Doktora tezlerine danışmanlık yapıyorum. Çeşitli lisans derslerini yürütüyorum. Uluslar arası hakemli bir akademik dergi çıkartıyoruz. İstanbul Üniversitesi Çeviribilim Dergisi, bu derginin ikinci dönem editörlüğünü Prof.Dr.Alev Bulut yapıyor, ben de bu ikinci dönemde editör yardımcısı olarak görev alıyorum. Değerli meslektaşımız Prof.Dr.Mine Yazıcı’nın başlattığı bu süreçte üstlendiğim görevi elimden geldiğince iyi yapmaya çalışıyorum. Dergimiz ile ilgili bilgi almak isteyenler şu linke bakabilirler: http://edebiyat.istanbul.edu.tr/ingilizceceviri/?p=6766
Soru 4- İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Çeviribilim Bölümü’nde verilen akademik eğitimi kısaca anlatmanız mümkün mü?
Bu konuda “Akademik Çeviri Öğretimi Ve Çeviride Meslekleşme Sorunları”, Çeviribilimden Kesitler, Turgay Kurultay’a Bir Armağan içinde, (Haz: Sakine Eruz/Filiz Şan), İstanbul: Multilingual, 2011, ISBN 975-6542-77-0, s.82-93[BP1] . makalemde detaylı bilgiler vermeye çalıştım, aynı makale Avrupa Birliği Bakanlığı’nın düzenlediği Çeviri Platformu (Haziran 2012) bildiri kitabında yayınlandı. Bu bildiriler online olarak erişilebilir durumda: http://www.abgs.gov.tr/files/ceb/Ceviri_Platformu_Resimleri/platform_bildirileri.pdf Sürekli yenilenen, öğrenci gereksinimlerine göre şekillenen ve çeşitli sektörlerin katkısıyla gelişip zenginleşen bir eğitim programımız olduğunu söyleyebilirim. Kuşkusuz belli kısıtlamalar ve yoksunluklarımız var ama bunların üstesinden çalışma arkadaşlarım ve öğrencilerimizle elbirliği ve dayanışma içinde bunların üstesinden gelmeye çalışıyoruz.
Soru 5 -“ Çevirmen” olmayı hedefleyen bir öğrencinin dil yeteneğinin yanında sizce hangi özelliklere sahip olması gerekmektedir?
Dilsel aktarım meselesini sözcük düzeyinden metin ve bağlam düzeyine taşıyabilecek yetkinlik göstermeleri, meraklı, öğrenmeye açık, kuşkucu ve çalışkan olmaları gerektiğini düşünüyorum.
Soru 6- Tüm meslek dalları içinde mezun olduğunda yapacağı iş ve standartları tam olarak belli olan ve bu konuda tam eğitim alınan bölümlerden biri çeviribilim. Buna rağmen bu eğitimi alan gençlerimizin sadece %40’ı çevirmen olarak görev yapıyorlar. Bu kadar ağır bir eğitimi tamamlayıp, bu mesleği seçmemelerinin sebebi olarak da çevirmenlerin ülkemizdeki ağır çalışma koşulları ve düşük ücretler olduğunu söylüyorlar. Siz işin içinde olan bir uzman olarak, genç çevirmenlere bu konuda neler önerirsiniz?
Ben verdiğimiz eğitimin onları istedikleri pek çok alanda başarıya taşıyacağını düşünüyorum. Çünkü çoğulcu ve sorgulayıcı bir bakış açısı kazandırmaya çalışıyoruz. Kuşkusuz çeviri işi ve çevirmenlik mesleği ülkemizde hak ettiği yeri bulursa, bu alanda daha istekli ve keyifli çalışabilirler. Alanın meslekleşmesine ve hak ettiği değeri kazanmasına katkıda bulunurlarsa daha iyi koşullarda çalışabileceklerini umuyorum.
Soru 7- Çeviribilim Bölümü öğrencileri 1. sınıftan itibaren kendilerini mesleğe daha iyi hazırlayabilmek için neler yapmalılar? Şu anda gördüğünüz en büyük eksiklikler nelerdir?
Mutlaka ikinci bir yabancı dil öğrenmeliler, her iki dilde de dilsel becerilerini geliştirip, bütüncül okuma yapma yetisine sahip olmalı, öğrenmenin ezberlemek olmadığını anlamalı , çok okuyup, çok yazmalı, çok dinleyip az söylemeliler!.
Soru 8- Ülkemizde çevirmenin yerini nerede görüyorsunuz? Sizce hak ettiği yerde mi veya bunun için neler yapılabilir?
Bu konuda söylenecek çok şey var. O kadar çok bu konuda konuştuk yazdık ki, artık bir şey söylemek istemiyorum. Tek söyleyebileceğim. İ.Ü. Çeviribilim Bölümü olarak biz bu konuda elimizden geleni fazlasıyla yapıyoruz. Bu konuda sevgili meslektaşım Alev Bulut ile birlikte hazırladığımız ve yayımlanmak üzere olan bir makale var. Yayınlandığında sizlerle paylaşmak istiyorum.
Soru 9- Ulusal Meslek Standardı’nın yayınlanması ile “çevirmenlik” bir meslek olarak kabul edildi ve çalışma şartları ve sahip olması gereken diğer şartlar tanımlandı. Sizce standardın ilerleyen bölümlerinde olması veya kesinlikle standartlaşması gerekenler nedir?
Bunu ayrı bir söyleşi ve tartışma konusu olduğunu düşünüyorum. Bu çalışma henüz süreç halinde ve pek çok meslektaşımızla üzerinde düşünüp yol almaya çalışıyoruz.
