30 Eylül, 1953 yılından beri tüm dünyada “Dünya Çeviri Günü” olarak kutlanıyor. Bu özel günle birlikte çevirmenlik mesleğinin toplum tarafından daha fazla tanınmasını sağlamak, çeviri sektörünün kalitesini artırmak, çevirmen haklarını korumak ve çeviri eyleminin önemine dikkat çekmek amaçlanıyor.
Öncelikle dil bariyerlerini ortadan kaldırarak siyaset, ekonomi, ticaret, pazarlama, hukuk, edebiyat, sağlık gibi daha pek çok alanda vazgeçilmez bir rol oynayan, farklı toplumların ve kültürlerin birbirlerini anlamalarına imkân sağlayan tüm çevirmenlerin ve çeviriye gönül vermiş herkesin gününü kutlarız!
Çeviri Nedir? Çevirmen Ne Yapar?
Çeviri: Bir dilden başka bir dile aktarma, çevirme, tercüme.
Çevirmen: Herhangi bir metni veya bir konuşmayı bir dilden başka bir dile çeviren kimse.
Birçok yerde “çeviri” ve “çevirmen” kavramları bu şekilde tanımlanıyor. Hiçbiri yanlış tanımlamalar değil fakat “eksik”. Zira çeviri bir dilden başka bir dile aktarım olarak tanımlanamayacak kadar karmaşık ve çok boyutlu bir eylem; çevirmen ise dilden dile aktarımla sınırlı kalmayıp çoğu zaman çeviri sürecinde bağlam gereği bambaşka mesleki alanların niteliklerine bürünen kişi.
Çevirinin ve çevirmenin olmadığı bir dünya hayal edin… Sizce nasıl olurdu? Bizce birçok alanda pek çok şey sekteye uğrardı.
Çünkü:
- Çeviri ve çevirmenler olmadan “farklı olan”la diyalog kurmak imkânsızdır. Farklı ülkelerde yaşayan farklı dilleri konuşan insanlar; ekonomik, bilimsel, sanatsal, hukuki, eğitimsel ve sosyal daha pek çok alanda çeviri ve çevirmenler sayesinde ortak bir noktada buluşabiliyor.
- Çevirmenler sayesinde İngilizce, Almanca, Fransızca gibi farklı dillerdeki Dünya Edebiyatı eserlerini okuyabiliyor böylece kendi kültürlerinden başka kültür ve yazarları tanıma imkânı bulabiliyoruz. Başka bir deyişle, kültürel miras aktarımı çeviri sayesinde gerçekleşiyor. Shakespeare’in, Voltaire’in neler hissettiğini çevirmenlerin kurduğu köprü aracılığıyla öğreniyoruz.
- Dış ülkelerde meydana gelen olaylar, değişimler hakkında çeviri sayesinde bilgi sahibi olabiliyor böylece dünyadaki gelişmelere yabancı kalmıyoruz.
- Özellikle yurt dışına açılan bir iş hayatımız söz konusuysa sözleşmeler, anlaşmalar, karşılıklı ticari faaliyetler konusunda çevirmenler sayesinde sıkıntı yaşamıyor ve kolaylıkla iletişim kuruyoruz.
- Satın almadan önce yabancı markalara ait birçok ürünü veya web siteyi incelerken sanki anadilimizde yazılmış gibi hissediyorsak yine bu çevirmenlerin eseridir.
- Çeşitli ilaçlara dair prospektüsleri, çeşitli araç gereçlere dair kullanım kılavuzlarını anadilimizde okuyabiliyorsak bu çevirmenler sayesindedir.
- Bugün çeviri eylemi sayesinde online veya yüz yüze toplantılar yapıyor, konferanslar düzenliyor, telefon görüşmeleri veya telekonferans görüşmeleri sağlıyoruz. Bunun en somut örneğini pandemi sürecinde yaşadık ve yaşamaya devam ediyoruz. Bugün hâlâ birçok kurum yurtdışına yönelik toplantılarını ve seminerlerini online olarak yürüterek sağlam bir iletişim köprüsü kurmak adına çeviri hizmetine başvuruyor.
- Günümüzde farklı kültürlere özgü çeşitli TV-İnternet dizilerini, filmleri, tiyatro oyunlarını, reklamları kendi dilimizde altyazılı veya dublajlı olarak yine çevirmenler sayesinde izleyebiliyoruz.
- Boş vakitlerimizi değerlendirmek için zevkle oynadığımız dijital oyunlar bugün çeviri sayesinde bizlerle buluşabiliyor.
- Bir ülkedeki turizm endüstrisinin büyümesi ve gelişmesinde çevirmen kilit rol oynar. Zira turistler genellikle seyahat ettikleri yabancı bir ülkenin resmi dilini konuşamazlar. Hâl böyle olunca, çeşitli rehberleri, tanıtım videolarını, broşürleri farklı dillere çevirerek çevirmenler devreye girer.
- Çevrimiçi çeviri araçları tam olarak “doğru ve kaliteli” bir çeviri ürünü ortaya koyamıyor ve bu durum uzman çevirmenin müdahalesini gerektiriyor. Çevirmen müdahalesi olmadığında ortaya yanlış ve hatalı çeviriler çıktığından kimi zaman kurumların marka imajı zarar bile görebiliyor.
Uzun lafın kısası, bugün dil ve kültür engelleri ortadan kalkıyorsa, kelimeler her geçen gün anlamlarına anlam katıyorsa, dünya çapında sürekli bir bilgi ve kültür aktarımı sağlanıyorsa bu değerli çevirmenlerin emeğidir.
Edebiyat eleştirmeni, yazar ve dilbilimci Akşit Göktürk; “Çeviri dillerin dilidir, başka dillerin tanımladığı başka dünyaların tanıtılmasıdır.” der.
Başka dillerin tanımladığı başka dünyaların tanıtılmasına katkısı olan tüm çevirmenlere sonsuz teşekkürlerimizi sunuyoruz!
30 Eylül Dünya Çeviri Günü’nün bu yıl da meslekî dayanışmamızı pekiştirmesi ve çeviri eyleminin, çevirmenlik mesleğinin daima hak ettiği değeri görmesi dileğiyle…
