“Uçurumun kenarında yıkık bir ülke, türlü düşmanlarla kanlı bir savaş, yıllarca süren bir savaş… Ondan sonra içeride ve dışarıda saygıyla tanınan yeni vatan, yeni devlet ve bunları başarmak için aralıksız devrimler…” diyordu, Ulu Önderimiz Mustafa Kemal Atatürk. Cumhuriyet’in hangi şartlarda nasıl kurulduğunu ve bu uğurda neler yaşandığını en net şekilde ifaden cümlelerden biri belki de…
Cumhuriyetin ilanından bir gün önce, 28 Ekim 1923’de Mustafa Kemal Atatürk, yakın dostları ile Çankaya Köşkü’nde bir araya geldi. Kararını vermişti tarihe altın harflerle kazınmış sözlerini o gün ilk defa o masada dile getirecekti: “Efendiler, Yarın Cumhuriyeti İlan Edeceğiz…” Bu sözlerle başlayan toplantı, uzun süren konuşmalar ve tartışmalar sonunda Mustafa Kemal Atatürk’ün 1921 Anayasası’nda değişiklik yapılması gerektiği önerisiyle sonlandı.
Ertesi gün, 29 Ekim 1923’te Mustafa Kemal Atatürk meclise geldi ve tasarı metnini okuması için Katip Ruşen Eşref Bey’e verdi. İlk maddeler bugün hepimizin çok iyi bildiği şu maddelerdi:
- “Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir!“
- “Türkiye Devleti’nin hükümet şekli Cumhuriyettir!”
Sonrasında milletvekilleri tek tek kürsüye çıkarak tarihe damga vuracak konuşmalar yaptılar. Saltanatı ve sarayı eleştirdiler. Son ve vurucu sözü İstanbul Milletvekili Abdurrahman Şeref Bey haykırarak söyledi:
“Kime sorarsanız sorunuz, bu Cumhuriyettir. Doğan çocuğun adıdır.”
Maddeler Meclis Başkanı İsmet İnönü tarafından oylamaya sunulduktan sonra tüm milletvekillerinin oylarıyla kabul edildi. Salonda alkışlar eşliğinde “Yaşasın Cumhuriyet!” sesleri yükseliyordu. Artık Cumhuriyet kurulmuştu ve sıra Cumhurbaşkanlığı seçimine gelmişti. Tek bir aday vardı: Mustafa Kemal Atatürk. Oylama yapıldı ve Ulu Önderimiz 158 milletvekili arasından 157’sinin oyunu alarak Cumhurbaşkanı seçilmişti. Sadece bir kişi çekimser kalmıştı. Mustafa Kemal Atatürk bu seçimde kendisi için oy kullanmamıştı.
Oylama bittikten sonra kürsüye gelen Atatürk, yaptığı konuşmasını “Türkiye Cumhuriyeti mesut, başarılı ve muzaffer olacaktır.” sözleri ile noktaladı. Böylece rejim ve yönetim tartışmalarına da son verildi.
Cumhuriyetin ilanıyla ve yapılan devrimler sayesinde bizlere çağdaş uygarlık yolunu açan Ulu Önderimiz Cumhuriyetimizin Kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ü bir kez daha sevgi, saygı, rahmet ve şükranla anıyoruz.
“Cumhuriyet, yüksek ahlâkî değer ve niteliklere dilenen bir idaredir. Cumhuriyet fazilettir.” – M. Kemal ATATÜRK
Cumhuriyet bayramınız kutlu olsun…
Sizinle Sevgili Barış Manço’nun 90’larda yayınlanan “7’den 77’ye” programından bir kesit sunmak istiyoruz:
