‘’Ey yüce tanrı Apollon, buralara kadar geldim, senden kaderimi öğrenmek için. Söyle nedir? Suçum, cezam ya da geleceğim.’’
Mitlerin modern diller üzerindeki etkisi, bana hep ilginç gelmiştir. Yunan mitolojisinde Kader Tanrıçasının üç kız kardeşi vardır; Lachesis, Clotho ve Atropos.
İnsan ömrünün ipliğini Klotho dokurken, kız kardeşi Lakhesis ise bu ömrün yani dokunan ipliğin uzunluğunu belirlerdi. Atropos da zamanı gelince bu ipliği yani ömrü kesip atardı. Kaderin değişmez yapısı geri dönüşü olmayan anlamına gelen “Atropos” adıyla adeta bir uyum içerisindedir. Tek tanrılı dinlerde kader, aslında Tanrı’nın koyduğu kurallardır.
‘’Eko’’ (echo) kelimesi de doğrudan trajik bir Yunan mitinden geliyor. Tanrıların tanrısı Zeus, perilerle vakit geçirmek için yeryüzüne gelirdi. Bu perilerden biri de güzelliğiyle nam salmış olan Echo’ydu. Ancak Zeus’un karısı, kadın ve evlilik tanrıçası Hera, Zeus’la Echo’nun arasının iyi olduğunu öğrendi. Nihayet bu yasak ilişkiyi ortaya çıkaran Hera, Eko’yu kişilerin söylediği son sözlerini tekrar etmekle lanetledi.
Yunan mitolojisinden türetilen ve bir harita koleksiyonu anlamına gelen ‘’Atlas’’ kelimesi ise, Olimpos’a saldırdığı için Zeus tarafından gök kubbeyi omuzlarında taşımakla cezalandırılan Kymene’nin 13 çocuğundan en güçlü olanıdır. Ayrıca bu mitolojik dayanakla tıpta kafatasını taşıyan ilk omura da Atlas ismi verilmiştir.
En ünlü mit koleksiyonlarından biri de Homer’in destansı şiiri, İlyada’dır. Bu uzun eserde Homer, Troya Savaşı sırasında Odyyseus ve Agamemnon gibi ün salmış mitolojik figürlerin zaferlerini ve Aşil’in Truvalı bir prens tarafından topuğundan vurularak öldürülüşünden bahseder.
Bu şiirlerin yüzlerce İngilizce çevirisinin bulunması her ne kadar hangisini okuyacağımızı seçme konusunda bizleri zora soksa da en nihayetinde okura gerçek bir çeşitlilik sağlar ve Yunan mitlerinin birçok insana ulaşmasını sağlayan yapı taşlarından biridir.
Homer’in orijinal metnine dönecek olursak, şiirler, olayları canlandıran etkileyici görüntüler ve ses efektleriyle doludur. Bununla birlikte bu karmaşık tanımlayıcı dil, Homer’in şiirlerinin farklı tarzı ve şeklinden dolayı çevirisinin yapılmasını da zorlaştırmaktadır. Ama eğer Homer’in ayrıntılı açıklamalarına ve şiirlerdeki hissine ulaşmak istiyorsanız yeni başlayanlara yönelik düzyazı şeklinde mitolojiye rehberlik eden çeviriler mevcut, bir göz gezdirmenizi tavsiye ederim. Gerçek mitoloji meraklıları içinse, Homer’in şiirsel yeteneğinin Richmond Lattimore’un İlyada(1951) çevirisini okuyabilirsiniz. Bu versiyonun diğer çevirilere göre Homer’in şiirselliğine daha çok uyum sağladığı ve orijinal metne daha sadık olduğu düşünülmektedir. İlyada’nın daha modern çevirisi ise Caroline Alexander’ye ait. Bu çeviriyle 2016 yılında eseri çevirip, yayınlayan ilk kadın olma sıfatıyla da ün kazandı.
Yunanlılar bu masalları dünyanın yaratılışı, doğal olayları ve olayların ve insanların davranış biçimleriyle ilgili açıklamalarını yapmak için yaratmışlardır. Tanrıların gazabına rağmen; ahlaki mesajlar içerdikleri için olsa gerek, Yunan mitleri popülerliğini günümüze kadar korudu… Hatta günümüzün dramasına, trajedisine ve romantizmine ilham kaynağı oldu. Bu mitlerin birçok dile çevrilmiş olması, mitlerin modern toplum üzerindeki dil, sanat, bilim ve edebiyat yönündeki etkisini yadsınamaz hale getirdi, tabii ki mitlerin sosyolojik açıdan yorumlanması bir yazı dizisi oluşturabilecek kadar derin ve detaylı bir konu, bir diğer yazımızda belki de bu konuyu ele alırız, siz ne dersiniz?
