Deyimlerin toplumların kültüründeki yeri yadsınamaz. Her biri milli kültürü yansıtır ve ait olduğu toplumda nasihat verici anlamlar içerir. Bugün çoğumuz başımıza bir olay geldiğinde veya bir başkasının başına gelen bir olayı dinlediğimizde yorum yapar ardından da durumu özetleyici olarak konu ile alakalı bir deyim kullanırız. Bu da dilimizin ne kadar zengin olduğunu gösterir.
Deyimler, çevirmenleri çeviri aşamasında en çok zorlayan söz öbeklerinden biridir. Bazen kolayca hedef dilde deyimin tam karşılığını bulabilir çevirmen zira kendi kültüründe de söz konusu deyimin karşılığı vardır. Ancak bazen tam karşılığı bulamaz çevirmen. Bu durumda da hedef kültüre uygun düşecek şekilde söz konusu deyimi açıklama yöntemini kullanır.
Öyle ya da böyle, deyimler bir dilin en büyük zenginliği! Hangi topluma ait olursa olsun bir hikayesi ve kökeni olan zenginlik…
Deyimsel Perşembe serimizde bu hafta Fransızca “Rouler Quelqu’un Dans La Farine” deyiminin anlamını ve kökenini inceleyeceğiz.
Keyifli okumalar dileriz.
Öncelikle söz konusu deyimimizi kelime bazında inceleyerek başlayalım. Türkçede “Rouler” fiili “yuvarlamak”; “Quelqu’un” zamiri “birisini”; “Dans” edatı “içinde; “Farine” kelimesi ise “un” anlamlarına gelmektedir. Kelimesi kelimesine bir çeviri yapacak olursak “Rouler Quelqu’un Dans La Farine” Türkçede “Birisini un içerisinde yuvarlamak, una bulamak” anlamına geliyor.
Birisini un içerisinde yuvarladığımızı hayal edelim. Pek de mantıklı gelmiyor değil mi? Hem neden birisini un içerisinde yuvarlayalım ki?
19. yüzyıla dayanan söz konusu deyimimizi daha iyi kavrayabilmek için gelin birlikte anlamsal çevirisine ve hikayesine göz atalım.
Eski zamanlarda Fransız oyuncular tiyatro sahnesinde oyun sergilerken makyaj yapmak için “un” kullanırlardı. Böylece yüzlerine sürmüş oldukları “un” ile tanınmaz hale gelirler ve seyirciler kendilerini tanıyamazlardı. “Rouler Quelqu’un Dans La Farine” deyimi işte bu olaydan yola çıkarak Fransız dilinde günümüzde “aldatmak, yanıltmak, kandırmak” anlamlarında kullanılmaktadır.
Gelecek deyim serilerinde görüşmek üzere!
