Mütercim-Tercüman Adaylarına Tavsiyeler

Yakın zamanda gerçekleşen YKS’nin ardından üniversite adaylarını stresli bir tercih dönemi bekliyor. Bazı öğrenciler seçecekleri bölüm ya da üniversite konusunda kararsız olsa da birçoğu da yapacağı tercihi çoktan belirlemiş durumda. Biz de tercihini Mütercim-Tercümanlık bölümünden yana kullanacak olan çevirmen adayları için üniversite eğitimlerinde rehber olması adına özet bir yazı kaleme aldık ve kafalarındaki soru işaretlerini mümkün olduğunca gidermek istedik. Aşağıda okuyacaklarınız, çevirmenliği yalnızca dil bilmekten ibaret sanan kişi ya da kişiler tarafından değil, Mütercim-Tercümanlık bölümünden yeni mezun olmuş biri tarafından bölümün eksi ve artıları ele alınarak yazılmıştır.

• Bölümünüzü İyi Tanıyın

Tercihinizi yaptınız ve okulunuza kaydınızı yaptırıp üniversite eğitimine başladınız. İlk sene, genellikle de ilk iki sene sizi yoğun bir kuramsal eğitim bekleyecek. Sizden bu senelerde beklenen şey; yapmayı öğreneceğiniz şeyin, yani çevirinin, tarihini ve kuramsal boyutunu kapsamlı bir şekilde öğrenmek ve bunu gelecek meslek hayatınızda kullanacak düzeyde özümsemenizdir. Bu senelerde alacağınız eğitimler çeviriye karşı tutumunuzu ve bakış açınızı siz hiç farketmeden değiştirecek ve çevirinin aslında düşündüğünüzden çok kapsamlı bir eylem olduğunu anlayacaksınız.

Bu süreçte bölümünüzden ne beklediğinizi ve gelecek hedeflerinizi yavaş yavaş düşünmek sizin için her zaman bir artı olacaktır. Bölümünüz ve çeviri sektörü hakkında sürekli araştırmalar yapıp teorik bilgilerin gerçek hayatta nasıl kullanıldığını öğrenmenin sizi diğer çevirmen adaylarından farklı kılacağını unutmayın. Ayrıca bu süreçte her şeyi hocalarınızdan beklemek ve bütün eksiklikleri onlara yüklemek doğru olmayacaktır. Üniversite eğitiminin bir kısmı da öğrencilerin kendi kendilerini eğitmesidir. Kendinizi alanınızda eğitin ve geliştirin. Çünkü bir çevirmen kendini geliştirmeye ve eğitmeye ara verme ayrıcalığı olmayan kişidir. Bunu sevin ve kendinizi buna alıştırın!

• Alan Seçimi

Mütercim-Tercümanlık bölümü müfredatı, gideceğiniz üniversiteye göre değişiklik gösterecektir. Yerleştiğiniz üniversitenin müfredatını, zorunlu stajın ve alan seçiminin olup olmadığını bilmek planlarınızı şekillendirirken size oldukça yardımcı olacaktır. Alacağınız derslerin çoğu diğer üniversitedeki derslerle hemen hemen aynı olur fakat seçmeli derslerde farklılıklar görürsünüz. Kendi üniversitenizin müfredatında olmayan fakat diğerlerinde olan dersleri ve bu derslerin içeriklerini öğrenirseniz kendinizi diğer çevirmen adaylarından sıyırmanın bir yolunu daha bulmuş olacaksınız.

Bunun yanı sıra kimi üniversitede zorunlu staj varken kimilerinde bunun yerine bitirme tezi/ödevi vardır. Staj konusuna aşağıda değineceğiz fakat bunu bilmek yine gelecek eğitiminizde size yardımcı olacaktır.

Gelelim asıl meseleye. Alan seçimi de tıpkı yukarıda bahsettiğimiz noktalar gibi seçeceğiniz üniversiteye göre değişen bir konudur. Alan seçimi yapabileceğiniz bir üniversitede Mütercim-Tercümanlık okuyorsanız alanınızı seçerken aceleci olmayın. Öncelikle karar vermeniz gereken şey gelecek meslek hayatınızda sözlü çeviri mi yoksa yazılı çeviri mi yapmak istediğinizdir. Bu ayrımda kararı verecek olan sizsiniz. Alan seçimine kadar bu konuda kendi yatkınlıklarınızı, yeteneklerinizi ve eksikliklerinizi tanımak ve keşfetmek en önemli noktadır. Kendi kendinizi keşfedin ve bu süreçte aceleci olmayın. Bunun önemli olduğunun altını çizdik. Neden? Örneğin, bazı üniversitelerde, genellikle üçüncü sınıfın başlangıcında alanını sözlü çeviri olarak seçmek isteyenlerden belirli bir not ortalaması beklenir ve özel bir sınavda yeterli başarıyı göstermesi gerekir. Sözlü çeviri eğitimi daha kapsamlı ve zor bir süreç olduğu ve kişisel yatkınlıkların kişiyi farklı kıldığı bir alandır. Eğer isteğiniz ve azminiz varsa ancak yeterli olduğunuzu düşünmüyorsanız sözlü çeviri alanını seçme vakti gelene kadar internette kendinizi bu konuda eğiteceğiniz sayısız kaynak mevcut. Unutmayın, istek varsa bir yol var demektir.

Alanınızı yazılı çeviriden yana kullandınız diyelim. Burada da bir alt alan seçmeniz gerekiyor. Hukuk metinleri ya da AB metinleri çevirisi gibi birçok alt alan mevcut. Okulunuzda seçim yapabileceğiniz alanları öğrenin ve bu alanları tanıyın. Hangi alan size daha cazip geliyorsa onu seçin. Bu seçimi yapana kadar belirli alanlardan çeviri yapabilirsiniz. Hangisi size daha çok haz veriyorsa onu seçin. Burada da önemli olanın kendinizi keşfetmek olduğunu unutmayın. Okulunuzda bu alan seçimlerinden hiçbiri olmayabilir. Verdiğimiz tavsiyeler sizin için de geçerli. Kendi alanınızı kendiniz yaratın. Sektörde hangi alanda daha çok talep var, hangi alanın maddi getirisi daha yüksek gibi konuları araştırın ve bir liste yapın. Bu liste üzerine düşünüp gerekli elemeleri yaptıktan sonra kendi alanınızı kendiniz seçin. Sürekli o alanda çeviriler yapıp terminolojisine hakim olun. Yaptığınız çevirileri, söz konusu alandaki hocalarınıza gösterip onlardan çevirileriniz hakkında yorum yapmalarını rica edin. Bunun yanı sıra bu alanın uzmanlarıyla sosyal medya üzerinden iletişime geçip yaptığınız çeviriler hakkında görüşlerini almaya çalışın. Yeter ki isteyin, istedikten ve azmettikten sonra çabalarınızın hocalarınız tarafından da farkedildiğini görecek ve motive olacaksınız.

• Hocalarınızdan Olabildiğince Çok Şey Öğrenmeye Çalışın

Mütercim-Tercümanlık bölümü artık birçok üniversitede mevcut. Eskiden belli başlı üniversitelerde olan bu bölüm, diğer üniversitelerde de açılınca haliyle alanında uzman akademisyenin en az olduğu bir bölüm haline geldi. Seçtiğiniz okulda bazı hocalarınız alanında yeterli olurken olabilirken bazıları olmayabilir. Bunun yalnızca sizinle ve bölümünüzle alakalı olduğunu da düşünmeyin. Birçok yerde bu durumun böyle olduğunu deneyimlerinizle öğreneceksiniz. Bu sebeple hocalarınız hakkında olumsuz düşüncelere kapılmayın. İlla ki bazı hocalarınızı sevecek ve bazılarını sevmeyeceksiniz fakat kişisel görüşünüzü bir kenara bırakıp onlardan olabildiğince çok şey öğrenmeye çalışın. Onları size yalnızca ders ve not veren insanlar olarak görmeyin. Sizin geçmekte olduğunuz yollardan onların seneler önce geçtiğini hatırlayıp sadece dersleriniz hakkında değil hayata dair şeyleri de sorun ve deneyimlerini dinleyin. Neler öğreneceğinizi görünce çok şaşıracaksınız. Bazı hocalar olur ki hayatınızı bile değiştirebilir. Öyle hocalara karşı bir teşekkür borcunuz olduğunu unutmayın.

Ben de bu vesile ile katkılarını, desteklerini ve emeklerini hayatım boyunca unutamayacağım iki hocama, Dr. Öğr. Gör. Ebru Ak’a ve Dr. Öğr. Gör. Nazan Müge Uysal’a sonsuz teşekkürlerimi iletmek isterim.

• Çeviri Sektörünü Tanıyın

 Okulunuzda staj zorunluluğu olabilir de olmayabilir de. Zorunlu staj olmasa bile ikinci ya da üçüncü sınıfın yaz tatilinde mutlaka staj yapmaya çalışın. Çeviri bürolarına ya da çeviri şirketlerine gönüllü staj yapmak istediğinizi bildiren e-postalar atın. Buna isteğinizi anlattığınız bir niyet mektubunu, özgeçmişinizi ve daha önce yaptığınız çevirilerden bazılarını ekleyebilirsiniz. Bu dosyaları dilerseniz staj yapmak istediğiniz yere bizzat teslim edin. Bu sayede hem ciddiyetinizi hem de isteğinizi belli etmiş olursunuz.

Staj döneminizde çeviri sektörünü olabildiğince iyi gözlemleyin ve tanıyın. Sektördeki eksiklikler neler bunları anlamaya çalışın. Çevirmenler hangi haklara sahip, çalışma koşulları hakkında nasıl iyileştirmeler yapılabilir gibi konular üzerine düşünüp bir fikir edinin. Okulda öğrendiğiniz teorik bilgiler sektörün gerçekleriyle yüzleştiğinizde sizi yüz üstü bırakabilir fakat bu eksiklikleri giderecek olan sizsiniz! Bu yüzden idealist olun.

Çevirmenlik, meslekleşmenin ve örgütlenmenin en az olduğu mesleklerden biri fakat bu durum kendiliğinden düzelmeyecek. Çeviri derneklerini ve kuruluşlarını bilin ve üye olun. Örneğin; Çeviri Derneği, Türkiye Konferans Tercümanları Derneği, Çevirmenler Meslek Birliği gibi birçok kuruluş olduğunu bilin ve hepsini araştırın. Bunun yanı sıra uluslararası çevirmenler kuruluşlarını da araştırmayı unutmayın. Yurtdışında çeviri sektörünün nasıl işlediğini ya da oradaki çevirmen haklarının nasıl olduğunu bilin. Bunların yanı sıra yakın zamanda çevirmenler için Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından hazırlanan ve onay bekleyen ulusal yeterlilik taslağını inceleyin. Bu taslakta belirtilen ve gelecekte çevirmenleri bekleyen muhtemel çevirmen sertifikasyonu hakkında bilgiler edinin ve mesleğinizde sizleri neler bekliyor öğrenin. İleride bir çevirmen olacaksınız; sektörde eksik gördüğünüz yerleri düzeltmek için fikirler üretin. Yeter ki üretin, ürettiğiniz fikirler bir ışık oluşturur ve birçok insanı o ışık etrafında toplayabilirsiniz.