Çeviri Blog herkese iyi haftalar diler!
Bu haftanın kelimesi, sınırları en geniş olan ölçüt ‘kozmos’.
Kozmos kelimesi sözlükte ‘evren’ anlamına gelmektedir ve dilimize Fransızca cosmos kelimesinden geçmiştir. Genellikle felsefi bağlamda kullanılsa da ‘’kainat, düzen, evren ve alem’’ kelimeleriyle aynı anlama gelmektedir. Kelime kökeni bakımından Eski Yunanca olup, kullanım bakımından oldukça eski bir geçmişe sahiptir.
Eski Yunanca kósmos κόσμος 1. düzen, donanım, 2. alem, dünya.
Eski Yunanca kosméō κοσμέω düzenlemek, çeki düzen vermek, güzelleştirmek.
Kelime, Eski Yunanca’da düzen vermek, güzelleştirmek anlamlarındaki bir fiil olan kosmeo kelimesinden türetilerek isim yapılmıştır.
Kökeni oldukça eski olmasına karşın İngilizcede ‘cosmos’ şeklindeki popüler kullanımı 19. yüzyılı bulmuştur. Humboldt’un Almanca ‘kozmos’ kelimesinden doğruca çevrilerek kullanılmasıyla beraber esasında kelime Yunanca ‘düzen, iyi düzen, düzen getirmek’ anlamındaki kelimenin Latinizasyonuyla oluşturulmuştur. Kosmein fiili genel olarak, düzenlemek, hazırlamak anlamlarına gelse de esasında ‘askeri birlikleri savaşa hazırlamak’, ‘orduyu hizaya getirmek’, ayrıca ‘bir hükumeti ya da rejimi kurmak’ anlamlarına da gelmektedir.
Bununla birlikte kozmos sözcüğü, özellikle, ‘düzen ve ahenkle şekillendirilmiş bir evren’ ifadesini içinde barındırır.
Belki de sizi şaşırtacak bir bilgi olarak, ikincil anlamıyla ‘kadın elbise süsü, giysisi’ anlamlarından dolayı günümüzde sıklıkla kullandığımız başka bir kelimeyle de etimolojik bağlantısının bulunmaktadır: kozmetik.
Evren ve ordulardaki düzenin daha küçük uygulama alanı olarak kozmetik kelimesi de içinde düzenleme anlamı barındırdığından kozmos kelimesi ile ortak kökten gelmektedir.
KAYNAKLAR
