Çeviri Blog tüm babaların Babalar Gününü kutlar!
Bugünün kelimesi, ‘’Evladının iyiliği için gece gündüz demeden, yorulmak nedir bilmeden çalışan, arada bize kızsa da küsse de ona her seslenişimizle yüzünden gülümsemesi eksik olmayan, bizi koruyan, kollayan, ihtiyaç duyduğumuz her an yanımızda olan, evimizin direği, sadece varlığı bile yeten kişi’’ anlamındaki ‘’baba’’.
Sözlüklerde bulunan anlamı ‘’çocuk sahibi erkek’’ şeklinde olsa da baba kelimesi, taşıdığı anlam bakımından bir çeşit saygı ve sevgi hitabı olmasının yanı sıra ‘’ata, büyük, aile büyüğü ve dede’’ anlamlarını da içerir.
KTü: [ Ebu Hayyan, Kitabu’l-İdrak, 1312]
baba [[küçüğün babasına ve büyüğün çocuğuna hitaben söylediği söz]]
TTü: [ Mesud b. Ahmed, Süheyl ü Nevbahar terc., 1354]
didi iy baba / yalan söyler uğrasuu ana baba
Baba kelimesi birçok dilde benzer fonetik yapıyla kullanılmaktadır ve Türkçe dahil olmak üzere çoğu dilde, çocuk ağzıyla söylenen ‘ba’ hecesinin tekrarıyla (yansımasıyla) oluşturulmuştur. (ba-ba)
<< Orta Türkçe baba yaşlı ve saygın erkek, baba < çocuk ba-ba kalın sesli kişi
Not: Tüm dillerde ortak görünen bir enfantil simge-sesten türetilmiştir.
Karş. Farsça/Orta Farsça baba/babū, Sanskritçe baba “baba, muhterem kişi, derviş”, Çince baba, Yunanca papá, Fransızca papa vb.
Yukarıda görüldüğü üzere baba kelimesi, Sanskritçe, Çince ve Farsça dillerinde de aynı ses grubuyla ve anlamla söylenmektedir.
Bir bebeğin ilk kelimeleri arasında olan ifade (mama, papa, dada gibi) birçok dilde ailenin diğer fertleri için kullanılmaktadır.
Baba: Arnavutça, Arapça, Batı Ermenicesi, Hintçe, Urduca, Bengalce, Yunanca, Farsça, Swahili dili, Türkçe, Yoruba dili
Büyükanne/Babaanne: Birçok Slav dili (Bulgarca, Rusça, Çekçe ve Lehçe), Yiddish ve Japonca
Büyükbaba/Dede: Azerbaycan Türkçesi
Bebek: Afrikaanca, Macarca
Bazı Dillerde Baba (ve Anne) Kelimesi
Biricik babam, önce senin sonra da tüm babaların babalar günü kutlu olsun. Bu yazıyı sana ve diğer tüm babalara ithaf ediyorum. Sadece bugün değil, her gün sizlerin olsun!
– Etimolojik Çarşamba yazarı, Berna
KAYNAKLAR
