Hepimizin -ya da en azından biz dilcilerin- merak ettiği sorulardan biridir tahminimce “Çocuklar ana dillerini nasıl öğrenirler?” Ya da soruyu biraz daha açarsak “Çocuklar; konuşmayı, gramer ve dil kurallarını nasıl bu kadar hızlıca öğrenebilirler?”
Etrafınızda, doğduğunu ve geliştiğini gördüğünüz, gözlemleyebildiğiniz çocuk ya da çocuklar varsa onların dil öğrenimlerinin gerçekten dikkate değer bir konu olduğunu bilirsiniz.
Bu, yalnızca bizlerin aklına gelen bir soru olmamış, Amerikalı bilim insanı Noam Chomsky de bu soruya cevap aramıştır.
1960 yılında LAD (Language Acquisition Device) modelini öne sürmüştür. Türkçede buna Dil Edinme Cihazı denilir. Chomsky, çocukların dil edinimi için doğuştan gelen bir yatkınlıklarının olduğunu ileri sürer. LAD ise çocukların dili hızlı bir şekilde öğrenmelerine ve anlamalarına yardımcı olan, beyne bağlanmış, varsayımsal bir araçtır. Chomsky bu modeli tüm çocukların sahip olduğu dil bilgisi ve söz dizimini anlamanın yanı sıra, çocukların dil yeteneklerini nasıl kazandıklarını açıklamak için kullandı. Yani buradaki amaç dil öğrenmek ve anlamakta bizi özellikle istisnai yapan süreçlerin ne olduğunu araştırmak ve anlamaktır.
Unutmayalım ki LAD aslında teorik bir kavramdır. Yani beynin üzerinde “Dil Edinme Cihazı” yazan bir bölüm yok ve maalesef “dili öğren” yazan bir buton da yok.
Chomsky’ye göre her çocuk dil bilgisi kurallarını anlayarak doğar, yalnızca kelimeleri öğrenmeleri gerekir. Buna kanıt olarak ise her dilin benzer ortak değerlere sahip olduğunu ileri sürer. Örneğin her dilde isim ve fiil benzeri bir öğe vardır ya da her dilde olumlu ya da olumsuz yapı vardır.
Ayrıca Chomsky, bebeklerin konuşmayı öğrenirken beklediğimiz hataları yapmadığını fark etti. Onlar daha tam bir cümle kuramazken bile cümle dizilimini anlayabildiklerini öne sürdü. Keşfettiği bir diğer şey ise çocukların gramer kurallarını istisnai kelimelere de uyguluyor olduğu idi. İngilizce için bir örnek verecek olursak “child” kelimesini “childs” olarak çoğul yapma girişiminde bulunuyorlardı. Türkçeden örnek verecek olursak; çocuklar her zaman kullandıkları daha basit formdaki fiilin sonuna soru eki eklerler, “yapıyorsun mu” derler.
Chomsky’nin bu çalışmasından önce çocukların yalnızca ‘maruz kalma’ yoluyla dil öğrendikleri görüşü kabul görüyordu. Bu inanç, bir uyarıcı ve pekiştirmeye maruz kaldıklarında dili öğreneceklerini gösteren davranış psikologlarının çalışmaları ile desteklenmiştir.
Tüm bunlarla birlikte Chomsky’nin fikirleri, LAD’nin belirli bir dil için hangi gramerin doğru olduğunu nasıl seçebileceği, MacWhinney tarafından eleştirilmiştir. Olumsuz kanıtların eksikliğine odaklanan MacWhinney, hatasız öğrenmeyi ve Chomsky’nin ortaya koyduğu evrensel bir gramerin varlığını destekleyecek yeterli kanıt olmadığını söyler. Yine de Chomsky’nin bu modelinin dikkate değer olduğunu inkar etmemek gerekir.
