Türkiye’deki üniversitelerin bazıları ardıl ve/ veya simültane çeviriye ağırlık vermekte ve bazıları da sadece yazılı çeviriye yönelmektedir. Elbette üniversite tercihlerinden önce ne olmak istediğimize karar vermeli yani seçtiğimiz bölümden hangi alana yöneleceğimize. Demek istediğim şu ki Mütercim Tercümanlık/ Çeviribilim/ Uygulamalı Çevirmenlik (?) bölümleri de kendi içerisinde doktorluk gibi alt dallara ayrılmakta ve bu alt dallar da aşağılara doğru budaklanmaktadır. Şu şekildeki gibi:
Mütercim Tercümanlık/ Çeviribilim Bölümü -> Yazılı/ Sözlü Çeviri
Yazılı Çeviri -> Edebi Çeviri/ Mühendislik Bilimleri/ Hukuk/ Tıbbi Çeviri …
Sözlü Çeviri -> Ardıl Çeviri/ Simültane Çeviri…
ve tabi bunlar da kendi alt dallarına ayrılmakta.
Bizim bugün ele alacağımız konu Sözlü Çevirinin alt dalı olan Ardıl Çeviride dikkat edilmesi gereken hususlardır. Bunlar aşağıdakileri içermekte olup bunlarla hiçbir zaman sınırlı kalmamaktadır. Aynı zamanda çevirmenden çevirmene/ eğitimden eğitime de çeşitlilik gösterebilirler:
1- Her şeyden önce kendi alanınız olmayan konuda çevirmenlik yapmaktan kaçınmanızı tavsiye ederim. Simültane hususunda da doğru olanı, sözlü çevirisini yapacağınız konu(lar)a öncesinden hazırlık yaparak gitmektir. Alan bilgisine hakim olmadığınız konularda ardıl çeviri yapmak zorunda kaldıysanız ve buna yönelik bir ön hazırlık yapma süreciniz var ise ön hazırlık yaparak sözlü çeviri işine girin. Yoksa, o işi almayı kabul etmeyin.
2- Ardıl çeviride not alma tekniklerini biliyor olmak gerekir. Bununla ilgili araştırma yapmanızı öneririm.
3- Gerek ardıl, gerekse simültane çeviride bilmediğiniz kelimelere takılmamanız gerekir. Aksi halde çevirmeniz gereken cümleleri kısa süreli belleğinizde ( Bunun süresi de ortalama 7 saniyedir) tutamazsınız. En doğrusu, cümlenin genelinden bilmediğiniz kelimenin anlamını yakalamaya çalışmanızdır. Zaten üniversite sınavındaki İngilizce paragraflarda da böyle yapmadınız mı?
Önemli Not: Bunda da işe yaramazsa, Ardıl çeviri yapıyor iseniz, kaynak dilde konuşan kişiye anlamını bilmediğiniz kelimenin anlamını sorabilirsiniz.
4- Ardıl çeviride önemli olan kural, ne duyuyorsanız karşı tarafa kaynak sözlü metne sadık kalarak iletmeniz gerekir. Yorum yapmaktan kesinlikle kaçınmanızı öneririm. Aksi takdirde, müşterilerinizden olumsuz eleştiri alabilirsiniz. Zaten yüz yüze bir görüşme ise veyahut iletişim ortamında yüz/ jest/ mimik görünebiliyorsa karşı tarafın ne demek istediği az çok hal ve hareketlerinden çıkarılabilir durumdadır.
5- Sözlü çevirilerde geçen konular, müşteriden yazılı izin alınmadığı takdirde 3. kişilerle paylaşılmamalıdır. Meslek etiği olarak gizliliğin korunması önemli.
6- Sizin de bildiğiniz üzere, birebir çeviri yapmak yerine, anlamına göre çeviri yapmak en doğrusudur.
7- Unutulmaması gereken en önemli noktaları en sona saklamak istedim: özellikle yarım saat önceden yerinizde hazır bulunun ve aparatlar (kullanılacaksa) çalışıyor mu diye bakın ve en önemlisi de not almak için kağıt ve kalem ayarlayınız.
8- Erken gidip konuşmacıyla tanışmanız yararınıza olacaktır.
Aramızda kalsın benim sırrım: Ardıl çeviride bol not almak; simültane çeviride ise eş anlamlı kelimelerle boşlukları doldurmaktır.
Sevgilerimle.
Kaynakça:
bir tercümanın önerileri
Araştırma Teknikleri ve Bilimsel İletişimin Temelleri” Ders Notları Prof. Dr. Mevlüt DOĞAN / Afyon Kocatepe Üniversitesi
