ÇB Haber: Boşnak Açıklaması – TDK

Boşnak kelimesini sıkça duyuyoruz. Kullanıyoruz. Peki anlamı hakkında bir fikrimiz var mı?

Kocasından kaçarak başkasıyla evlenen kadın mı, yoksa Bosna halkından veya bu halkın soyundan olan kimse mi?

Sizce?

Geçtiğimiz günlerde, Türk Dil Kurumu’nun resmi internet sitesinde “Boşnak” kelimesinin anlamını aratan kişilerin karşılarına “Kocasından kaçarak başkasıyla evlenen kadın” tanımlaması ile karşılaşmaları üzerine TDK’ya tepkiler çığ gibi büyümüştü, bu tepkiler üzerine TDK bir açıklama ile bilgilendirme yaptı. Kaynak

–

Açıklama maddeler halinde ve bilgilendirici nitelikte idi. İşte maddeler;

1. Basılı Türkçe Sözlük’te de genel ağ sayfamızdaki Güncel Türkçe Sözlük’te de “Boşnak” kelimesinin “kocasından kaçarak başkasıyla evlenen kadın” anlamı yoktur. Orada sadece “Bosna halkından veya bu halkın soyundan olan kimse” anlamı vardır.

2. Bazı basın yayın kuruluşlarında “Boşnak” kelimesi için söz edilen “kocasından kaçarak başkasıyla evlenen kadın” anlamı, Türk Dil Kurumunun 1965 yılında basılmış olan Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü’nde ve onun genel ağ sayfamızdaki Derleme Sözlüğü (Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü) başlığı ile kullanıma sunulan biçiminde baş harfi küçük olarak yer almaktadır.

Bu anlam sadece ağızlarımızda kullanıldığı için Türkçe Sözlük’te yer almamıştır, alamaz.

3. Bazı basın yayın kuruluşlarında söz konusu kelime için iki anlamın da verildiği belirtilen sözlük Türkçe Sözlük değil, Türk Dil Kurumun kuruluşundan itibaren yayımlamış olduğu bütün sözlükleri bir araya toplayan “Büyük Türkçe Sözlük” başlıklı veri tabanıdır.*

TDK | Büyük Türkçe Sözlük

Özel isim ve cins isim olarak “boşnak”

“Türk Dil Kurumu gibi akademik bir kurumun kastedilen türde bir yanlış yapmayacağı açıktır” ifadeleri ile açıklama yapan kurum ayrıca ilgili kelimelerin kök ve anlam açısından da incelemelerine yer vermiştir.

Kurum şu sözleri ile bilgilendirmelerine devam etmektedir:

“Kaldı ki biri özel isim olan “Boşnak”, diğeri cins isim olan “boşnak” kelimeleri aynı kökten bile değildir. Çorum yöresinden derlenip 1965 yılında yayımlanmış olan Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü’ndeki “kocasından kaçarak başkasıyla evlenen kadın” anlamındaki “boşnak” kelimesinin kökü ile aynı sözlükte Rize yöresinden derlenip kaydedilmiş olan “boşanma belgesi” anlamındaki “boşunak” kelimesinin kökü aynıdır. Kelimenin Rize yöresinden derlenen şekli, kelimenin kökü ile ilgili veri sunmaktadır.”

Sesçe aynı ancak anlamca farklı olması üzerine..

boşnak: “kocasından kaçarak başkasıyla evlenen kadın”

Boşnak: Ölçünlü Türkçedeki “Bosna halkından veya bu halkın soyundan olan kimse”

Karmaşanın sebebi ile ilgili TDK’nın ifadesi şu şekilde olmuştur;

“Büyük Türkçe Sözlük veri tabanında alt alta gösterilmiş olmaları, dikkatsiz ve sorumsuz bazı basın yayın kuruluşlarınca istismar edilerek Kurumumuz haksız yere eleştirilmiştir.”