Merhaba sevgili okurlar!
Çeviriye veya çeviribilime ilgi duyan, bu alanda çalışan herkesin kapısı bir gün er ya da geç bilgisayar destekli çeviri araçlarına açılıyor bildiğiniz üzere. Kimimiz bu araçları, henüz okul yıllarının başında keşfedip, ayrıntıları ile öğrenmeye çalışırken bilgisayarlarımızın ayarlarını bozabiliyorken, kimimiz ise öyle büyük bir ön yargı ile yaklaşıyoruz ki bu programlara iş hayatına atılıp da bu programları kullanmamız zorunlu hâle gelene kadar ardımıza bakmadan kaçıyoruz onlardan. Ön yargı, korku gibi etmenler yüzünden uzak kaldığımız bu programlar aslında yalnızca proje üzerinde çalıştığımız esnada değil, projenin tamamlanmasının ardından da bizlere yardımcı olmaya devam ediyor (bkz: çeviri bellekleri, vs.).
Biz de bu programları, üzerlerine çalışmalar yapmayı seven ve çeşitli çalıştaylarda bu konuda bildiri sunan Volkan Dede‘nin ağzından sizlere aktarmak istedik ve Konuk Yazar Projemiz kapsamında Volkan Dede’yi Blog’umuzda ağırladık. Keyifli okumalar dileriz!
Eğer yenilikleri yakından takip eden bir çevirmenseniz muhtemelen şu anda çeviri işlerinizi sürdürürken bir bilgisayar programından yardım alıyorsunuz. Bilgisayar destekli çeviri araçları, yani BDÇ araçları (İngilizcesi ile: “CAT Tools”), çevirmenlerin hayatında önemli bir yer edinmiş durumda. Projelerimize ev sahipliği yapan bu bilgisayar programlarının ise sayısı oldukça fazla. Elimizde onca seçenek varken hangisini seçeceğimiz bir yana, aslında bu araçlardan gerçekten faydalanıp faydalanmadığımız da bir muamma. Gelin hep birlikte BDÇ araçlarının çevirmen üzerindeki etkilerine bir göz atalım.
1. Daha hızlı ve daha üretken bir siz:
Çeviri araçlarının büyük bir kısmı, dosya türü ne olursa olsun, kaynak metninizi programa başarıyla aktarır ve bu metni, “segment” dediğimiz cümlelere böler. Bu şekilde çeviri yaparken her bir cümleye ayrı odaklanırsınız. Aynı zamanda, benzer veya aynı olan cümleleri makine kendisi bulur; aynıysa çevirinizi otomatik olarak yerine koyar, yalnızca benziyorsa bu benzerliği ölçer ve eski cümlenizi sizin kullanımınıza sunar. Bu şekilde bir cümleyi yalnızca bir kez çevirirsiniz. Bu da büyük bir zaman tasarrufu demek! Yani BDÇ araçları üretkenliğinizi artırıyor ve çeviri sürecinizi hızlandırıyor.
2. Tutarlılık:
BDÇ araçlarının bir terminoloji yönetim sistemi ve sözlük özelliği var. Bu da şu demek: Bir terimi nasıl çevirdiğinize tekrar tekrar bakmadan, bu sistemler size terimin anlamlarını sunuyor. Eğer sözlük özelliğini de aktif kullanırsanız, internet sözlüklerinde saatlerce arama yapmanıza da gerek kalmaz! Aynı zamanda, bazı iyi kalpli müşteriler, size kendi hazırladıkları bir sözlüğü veya terimceyi verecektir. Bunları doğrudan BDÇ aracınıza aktarabilir ve kolaylıkla kullanabilirsiniz. BDÇ araçlarının birçoğu Excel veya txt formatında sözlükleri ve terimceleri kabul ediyor.
3. Çeviri projeleriniz tek bir yerde:
Hep aynı BDÇ aracı kullanmanın başka bir faydası da eski çevirilerinize kolaylıkla ulaşabiliyor olmanız. Ayrıca bu dosyalardaki çevirileriniz, mümkün olduğu yerlerde yeni çevirilerinize de eşleşmeler yoluyla yardımcı olabilir veya “concordance” özelliğiyle eski çevirilerinizde arama yapabilirsiniz! BDÇ araçları sayesinde çevirilerinize özel bir klasör vs. oluşturmanıza da gerek kalmıyor. Araçlar, onların hepsini tek bir yerde topluyor ve program üzerinden tek bir tıkla herhangi birine ulaşmanızı sağlıyor. Eğer şanslıysanız, BDÇ aracınız size bulut depolama desteği veya entegrasyonu sağlayabilir. Bu şekilde, bilgisayarınızda olmasanız da çeviri projelerinize her yerden ulaşabilirsiniz.
4. Sayıları çok fazla:
BDÇ aracı yelpazesi oldukça geniş. Piyasa ücretli, ücretsiz veya kısmen ücretsiz olmak üzere birçok seçenek mevcut ve hangisini seçeceğiniz konusunda kafanız karışabilir! Hele bir de her müşteriniz farklı bir program istiyorsa işiniz zor :). Ancak internet üzerinde bu programların olumlu ve olumsuz yanlarını listeleyen ya da bunları birbiriyle karşılaştıran birkaç web sitesi mevcut. Bu şekilde sizin için en iyisini sunan program seçebilirsiniz. Bunu yaparken iki şeye dikkat edin:
1) arayüzün anlaşılabilir olması
2) geniş bir kaynak dosya tipi desteği
5. Bazen işinizi zorlaştırabilirler:
BDÇ araçlarının en büyük sorunu, onların üretiminde biz çevirmenlerin çok da dikkate alınmaması. En popüler BDÇ araçlarından herhangi birine bakacak olursanız sizi karmakarışık bir ekran karşılayacaktır. Bu biraz göz korkutucu olabilir. Ama korkmayın, alışıyorsunuz! Yine de işinize yarayan özellikleri kendi kendinize keşfetmeniz uzun sürebilir ya da bir işlevi ararken kendinizi kaybedebilirsiniz! Bunun için birçok programın Youtube sayfasında ücretsiz, kısa ve öz eğitim videoları mevcut. Bunlara göz atarak programdaki yetkinliğinizi kısa sürede artırabilir ve yalnızca çevirinizin kalitesine odaklanabilirsiniz.
BDÇ araçlarına karşı önyargı hâlâ çok yaygın ve onu aktif bir şekilde kullanan çevirmenlerin sayısı da oldukça az. Kimisi basit metin editörlerinin bir çevirmen için gayet yeterli olduğunu düşünüyor, kimisi ise yalnızca işveren zorunluluğundan ötürü kullanıyor. Hemen ücretsiz ve basit bir BDÇ aracı edinerek siz de bu araçların size ne kadar fayda sağladığını öğrenebilirsiniz.
Konuk Yazarımız Hakkında
Volkan Dede, Hacettepe Üniversitesi İngilizce Mütercim Tercümanlık son sınıf öğrencisidir ve üniversitenin Çeviri Topluluğu’nun yönetim kurulunda yer almaktadır. Uzmanlık alanı tıp çevirisi olup, çeviri teknolojileri alanıyla ilgilenmektedir.
Görsel kaynağı için: Blog.stepes.com
