Uçtu uçtu TEOG yuvadan uçtu. Artık yerine yeni bir sistem var: Liseye Geçiş Sınavı (LGS)
Milli Eğitim Bakanı İsmet Yılmaz, liselere geçişte yeni döneme ilişkin açıklama yaptı. Milyonların merakla beklediği TEOG yerine gelecek olacak Liseye Geçiş Sınavı (LGS) 2018 yılında yürürlüğe girecek.
Peki, hem PİSA listesinin en başarılı ülkelerinde hem de önde gelen ülkelerde liselere yerleştirme nasıl yapılıyor?
FİNLANDİYA
Finlandiya’da özel okullar da dahil olmak üzere bütün okullar devlet tarafından destekleniyor. Bir öğrenci hem üst ortaokul denen normal liseye, hem de mesleki eğitim veren liselere başvurabiliyor. Başvuruların organizasyonundan ve öğrencilerin okullara yerleştirilmesinden Finlandiya Milli Eğitim Kurulu sorumlu. Öğrenciler en fazla beş programa başvurabiliyorlar. Liseler, öğrencinin daha önceki notlarına ve uygulanan giriş sınavında aldığı puana göre bir karma puan belirliyor. Bu ikisinin ağırlığı okullara göre değişiyor.
İlk sıralara yerleşmeleri ve cinsiyet eşitliğinin sağlanması bakımından mesleki okullar için artı puan eklenebiliyor. Bir öğrenci hem normal lise hem de meslek eğitimi veren liselerin sertifikasını alabiliyor. Cinsiyet dağılımını dengelemek amacıyla meslek okullarında azınlıkta kalan cinsiyet için daha yüksek bir karma puan uygulaması yapılıyor.
1-Finlandiya’da zorunlu okula başlama yaşı 7.
2-Öğrenciler, kendi ilgi ve ihtiyaçları doğrultusunda kendi eğitim-öğretim programlarını şekillendirme haklarına sahipler. Öğretmenler de öyle.
3-Finli öğrencilere eğitim hayatlarının ilk altı yılında hiçbir şekilde not verilmiyor. Sekizinci sınıfın sonuna kadar not verme zorunluluğu yok ve öğrenciler standardize edilmiş bir sınav sistemine tabi değiller. Sadece 16 yaşlarındayken ülke genelinde bir sınava giriyorlar.
4-Öğretmenler gün boyu sınıfta ortalama dört saat ders veriyor. Haftada iki saati ise mesleki gelişimleri için eğitimlere katılmak için ayırıyorlar.
5-Tüm öğretmenlerin en az master derecesi var ve üniversite başarısı en yüksek %10’luk dilim arasından seçiliyorlar. Öğretmenlik toplum gözünde statüsü en yüksek mesleklerden biri.
6-Öğrencilere ödev verilmiyor çünkü öğrenmenin yeri okuldur.
7-Fin okullarında spora bol bol yer var ama spor karşılaşmaları yapacak takımlar yok. Rekabet, üstünlük kazanmak Fin kültüründe değer verilen bir şey değil.
8-Finlandiya’da özel okul yok ve eğitim harcamalarının tümü devlet tarafından destekleniyor.
Finlandiya’da okullar birbirleriyle rekabet etmiyor, aksine dayanışıyor. Okulların hemen hemen tümünün başarı düzeyi aynı. Bu yüzden okulun bir diğerine göre ayrıcalığı yok.
9-Pek çok Avrupa ülkesi ve Amerika’yla karşılaştırıldığında Finlandiya’da eğitime ayrılan bütçenin daha fazlası sınıf ortamına yansıyor. Çünkü öğretmenler de, yöneticiler de hemen hemen aynı maaşı alıyor. Bu yüzden Finlandiya’da eğitim maliyetleri çok daha düşük.
JAPONYA
Japonya’da dokuz senelik zorunlu eğitimin ardından lise eğitimi başlıyor. Ortaokul mezunları eğitimlerine normal lisede ya da teknoloji liselerinde (kosen) devam edebiliyorlar, ancak bu zorunlu değil. Bu yüzden bu okullara girmek için öğrencilerin bir giriş sınavını geçmeleri gerekiyor.
Japonya’da liseye geçiş sınavları büyük bir önem taşıdığı için gençler üzerinde ciddi bir baskı yaratıyor ve bu sınavlar genel olarak ‘giriş sınavı cehennemi’ (juken jigoku) olarak biliniyor.
Bir öğrencinin gittiği lise aynı zamanda girebileceği üniversiteyi belirlemeyi sağlıyor. Bu yüzden 14 ya da 15 yaşındaki pek çok öğrenci test sonuçlarının gelecekteki meslek seçimlerini etkileyebileceği baskısını hissetmeye başlıyor. Kısacası iyi bir liseye girmek hayati önem taşıyor, bu yüzden sınav baskısı çok yüksek. Bazı ortaokul öğretmenleri öğrencilerine hangi liseye gitmek istediklerini 7’inci sınıfta sormaya başlasa da, süreç genelde 9’uncu sınıfın başında başlıyor. 9’uncu sınıfın başından itibaren öğrenciler aileleriyle birlikte kendilerine uygun liseyi bulmak için “açık okul” günlerine katılıyor.
Eğitim bakanlığının 2007 verilerine göre 9’uncu sınıf öğrencilerinin yüzde 65’i dershaneye gidiyor. 9’uncu sınıf öğrencileri için bu sınav o kadar önemli ki, öğrencilerin sosyal hayatlarının yerini, evde ders çalışmak ve dershaneye gitmek alıyor. Düşük gelirli ailelerin çocukları ise maliyetlerini karşılayamadıkları için genellikle dershanelere gidemiyorlar.
Öğrenciler için kendilerine uygun okul seçmek kolay değil. Bazı öğrenciler rekabetin daha yoğun ve dolayısıyla başarısızlık ihtimalinin yüksek olduğu popüler okullardan vazgeçip beklentilerini düşürerek daha kolay girebilecekleri okulların sınavlarına giriyorlar.
Devlet ve özel liselere giriş genellikle üç kritere göre belirleniyor: Sınav, mülakat ve ortaokul notları. Bu kriterlerin ağırlıkları ise bölgeden bölgeye değişebiliyor.
KANADA
Temel eğitimin 10 yıl olduğu Kanada’da sistem merkezi değil ve eyaletlere göre değişiklik gösteriyor. Yani on ayrı eyalet için on ayrı eğitim sistemi bulunuyor. Her şehirde ayrı bölge okulları bulunuyor. Eyaletlerde öğrenciler aynı müfredat ve kitaplarla eğitim alıyor ve aynı sorularla sınav oluyorlar. Devlet liselerinde öğrencilerin zorunlu almaları gereken matematik, bilim, edebiyat gibi derslerin yanında ilgi alanlarına yönelik seçmeli dersler de sunuluyor.
Devlet okulu, özel okullar, okulsuz eğitim seçeneklerinin bulunduğu gibi pek çok bölgede Fransızca eğitim veren okullar bulunuyor. Belli bir bölgedeki okullar, okul idare kurulları tarafından yönetiliyor ve bu kurullar öğrenci alımlarıyla da ilgileniyor. Okul idare kurullarını halk seçiyor ve kurul üyeleri düzenli olarak bir araya gelerek, sorumluluk alanlarındaki okullarla ilgili olarak görüşüyorlar.
Çocuğunu liseye yazdırmak isteyen veli, bölgesindeki okul kuruluna başvuruyor. Okul kurulları pek çok okulu idare ettiği için, bu okullar arasında seçim yapılabiliyor. Öğrencinin istediği okula gidebilmesi için ders yılı başlamadan önce başvuruda bulunmasında fayda var. Bir okula başvuran öğrenci okul ya da okul kurulu tarafından değerlendiriliyor ve bunun sonucunda hangi seviyeden başlayacağına ve İngilizce ya da Fransızca konusunda destek alıp almaması gerektiğine karar veriliyor.
HONG KONG
Hong Kong’ta her çocuk altı yaşından itibaren okula başlamak zorundadır. İlkokuldan sonra da, 19 yaşına varana kadar ortaokul ve liseyi bitirmesi gerekir.
Hong Kong’ta Ortaöğretim alt ve üst sınıflar olarak ikiye ayrılır. Alt sınıfların müfredatında, ilkokul derslerinin yanı sıra tarih, coğrafya ve bilim konuları vardır. Üst sınıflardaysa konular daha çeşitlidir ve öğrenciler hangi konuda ne kadar çalışacaklarını seçebilirler.
Hong Kong’ta ilkokulu bitiren çocuklar Ortaokul Yerleştirme Sistemi yoluyla Ortaöğretim 1’e yerleştirilirler. Sistem, Tercih Edilen Yerler ve Merkezi Yerleştirme aşamalarından oluşur. Öğrencilerin orta öğretimdeki okullara yerleştirilmesinde, ilkokul sınav sonuçları temel alınır.
Tercih Edilen Yerler aşamasında ancak iki ortaöğretim okulu seçilebilir ve bu okullar öğrencileri kendi kıstaslarına göre kabul edebilirler. Ortaöğretim 1’deki yerler her öğrencinin yerleştirilme dilimine, velinin okul seçimine ve atanan rastgele bir numaraya göre belirlenir.
Bütün öğrenciler 3 yılı alt, üç yılı da üst ortaöğretim olmak üzere 6 yıllık ortaöğretime devam eder. 6 yılın tamamlanmasından sonra öğrenciler, merkezi bir sınav olan Hong Kong Ortaöğretim Sınavı’na girer.
YENİ ZELANDA
Yeni Zelanda’da öğrenciler, yaşadıkları bölgedeki liseye adrese dayalı kayıt yaptırıyor. Okulun kontenjanı kalırsa, diğer bölgelerdeki öğrenciler de kayıt için başvurabiliyorlar. Okulların öğrenci kabulleri ve kontenjanlarıyla ilgili bilgi internette yayınlandığı gibi, doğrudan okullarla görüşüp bilgi alınabiliyor. Ayrıca okullar her yıl, bölge dışından öğrenci alımı için ne kadar kontenjanlarının kaldığını, son başvuru ve kura tarihlerini bölgede yayınlanan bir gazetede duyurmakla yükümlüler.
Başvuran öğrenciler şu öncelik kıstaslarına göre sıralanıyor:
İlk öncelik, okulun yürüttüğü özel bir programa kabul edilen öğrencilerin oluyor.
İkinci öncelik, mevcut okulda öğrenci kardeşi olanların oluyor.
Daha sonra, okulun eski mezunlarının kardeşleri geliyor.
Dördüncü sırada okulun eski mezunlarının çocukları bulunuyor.
Ardından, okulda çalışanların çocukları geliyor.
Kontenjandan daha az başvuru olursa okul idaresi bütün başvuruları kabul ediyor. Başvuruların daha fazla olması durumunda kura çekilerek durum ilan ediliyor.
İNGİLTERE
İngiltere’de programlara kabul için (A-level) lise bitirme sınavlarında en az iki dersten başarılı olmak gerekir. Üniversiteler, kabul şartlarını genellikle kendileri belirlerler. İleri-düzey sınavlar üniversitelere girişte en belirleyici faktördür. İş tecrübesi, niyet mektubu ve referans mektubu, alınan sertifikalar, kazanılan ödüller etkilidir. Öğrencileri seçme kararı, üniversitelerindir.
FRANSA
Fransa’da 1808 yılından beri aynı sınav sistemiyle öğrenci alımı yapmaktadır. Öğrencilerin üniversiteye kabul edilmesi için klasik formatta, açık uçlu sorular içeren, lise bitirme sınavını geçmesi gerekmektedir. Sınava; fen bilimleri, sosyal ve ekonomik bilimler, edebiyat alanlarından girilmektedir. Seçkin üniversitelere gitmek isteyen öğrenciler, lise bitirme sınavının yanında bu üniversitelerin düzenlediği başka sınavlara girmek zorundadırlar.
ALMANYA
Almanya’da lise bitirme sınavlarını başarıyla geçebilen lise mezunlarına bir sertifika verilir (Abitur). Öğrenciler bu belgeyle, üniversiteye gidebilirler. Bazı bölümlere rağbet çok fazladır ve bu bölümlere yerleşebilmek için belli bir minimum puanı almak gerekir.
SİNGAPUR
Singapurlu öğrenciler, ilkokul 6. sınıfın sonunda yani 13 yaşındayken İlköğretim Okul Bitirme Sınavına (PSLE) giriyor. Bu sınav, öğrencilerin altı yıllık ilköğretimde neler öğrendiğini ve ortaöğretime geçmek ve ondan fayda sağlamak için yeterli bir temel kazanıp kazanmadıklarını değerlendiriyor. Ayrıca öğrencilerin, ebeveynlerin ve öğretmenlerin, her çocuğun güçlü yanlarının neler olduğunu belirlemelerini, ortaöğrenimini çocuğun öğrenme ihtiyaçlarına uygun hale getirmeyi ve böylece öğrencilerin gerekli desteği alabilmelerini sağlıyor.
Sınav sonucuna göre öğrenciler öğrenme hızlarına, yeteneklerine ve eğilimlerine uyan bir orta dereceli okula yerleştiriliyor. Öğrenciler aynı zamanda sanat ya da spor gibi alanlardaki güçlü yönlerine ve ilgilerine dayalı bir ortaöğretim kurumuna da kabul edilebiliyor.
Ancak Singapur 2021 yılından itibaren liseye giriş sınavlarında önemli bir reformu hayat geçirmeyi planlıyor. 2021 yılından itibaren öğrencilerin PSLE sınavlarından puan aldıkları alanların genişletilecek ve alınan puanların akranlarına göre performansı değil, öğrencinin bireysel performansını yansıtması sağlanacak. Amaç, çocukların bir başkasını geçmek yerine kendi öğrenmelerine odaklanmalarını sağlama.
İSPANYA
İspanya’da üniversite adayları merkezi bir giriş sınavına girerler. Öğrencinin bu sınavda aldığı puan ile öğrencinin lise notlarının ortalamasına göre öğrencilere bir puan verilir. Öğrenciler puanı tutan yerlere başvurduğunda kabul edilir.
GÜNEY KORE
G.Kore’de üniversiteye girmenin üç koşulu vardır: Birincisi bizde olduğu gibi lise başarısı, ikincisi “Soonoong” sınavı. Bu sınav, merkezi bir sınavdır ve üniversiteye gitmek isteyen her öğrencinin girmesi şarttır. Bu aşamayı geçen öğrenciler üniversitelere başvurarak üniversitelerin belirlediği kategorilere göre sınava girerler. Burada beş bölüm vardır:
— Anadil Sınavı
— Fen Sınavı
— Matematik Sınavı
— Sosyal Bilimler Sınavı,
— Yabancı Dil Sınavı
Öğrenciler, girmek istedikleri bölüme göre test seçerek puan elde ederler. Her üniversite kendi testini üretir ve uygular.
Kaynakça:
Karikatür:
- Yumurtali ekmek (Google)
Fotoğraflar:
