Bilindiği üzere her ülkenin ve her dinin kendine has kutlamaları ve anma törenleri vardır. Bunlar ister kültürel ister dini kökenli olsun yüzyıllar boyu kişilerin yaşamını etkilemiş olan günlerdir. Laternenumzug (Fener Alayı), Nikolaus Günü, Weihnachtsbasar (Yeni Yıl Panayırı), Fasching (Karnaval), Ostern (Paskalya) Alman kültürüne özgü bazı kutlama günleridir. Almanya’da da bayram günlerinde genellikle çalışılmaz. Noel ve Paskalya bayramlarında geleneksel olarak aile üyeleri birbirlerini ziyaret eder, ancak bu bayramların dini anlamı halkın bilincinde kaybolmaya başlamıştır.
Laternenumzug (Fener Alayı):
Yüzyıllar önce, şövalyeler zamanında, iyi yürekli bir şövalye varmış. Bu şövalyenin adı Martin’miş. Soğuk bir kış günü zavallı bir adam görmüş. Adam soğuktan ve açlıktan tir tir titriyormuş. Martin, hemen kılıcını çekmiş, kalın dokuma pelerinini ortadan ikiye bölmüş ve adamın üzerini örtmüş. Daha sonra da ekmeğini onunla paylaşmış.
Bu iyi yürekli Martin, Almanya’da her yıl 11 Kasım’da yardımlaşmayı simgelemek amacıyla fenerli kutlamalarla anılır.
Nikolaus Günü:
Bütün dünyada Noel Baba olarak tanınan Nikolaus, Türkiye’nin Akdeniz kıyılarında önemli bir Lykia kenti olan Patara’ da M.S. 300’ lü yıllarda doğmuştur. Özellikle çocuklara yaptığı iyiliklerle bilinmektedir. Her yıl 6 Aralık’ ta (Nikolaus’ un Ölüm Yıl Dönümü) Nikolaus, çocukların çoraplarına bırakılan şekerlemeler ile anılır.
Ostern (Paskalya):
Paskalya bayramı Hıristiyanlığın Almanya’daki en önemli dini bayramıdır. Bu bayram Paskalya’dan önceki Cuma günü (Karfreitag), Paskalya Pazar’ı (Ostersonntag) ve Paskalya Pazartesi’si (Ostermontag) olmak üzere üç gün devam eder. Hıristiyan kilisesinin bu en eski bayramı Hazreti İsa’nın çarmıha gerilişinden üç gün sonra yeniden dirilmesini içerir. Paskalya bayramı her yıl ilkbahar dolunayından sonraki ilk pazar günüdür. Paskalya Gününü paskalya çörekleri, yumurta boyama etkinliği, sepet saklama oyunları ile kutlarlar.
Paskalya Gezintisi
Paskalya yemeğinden sonra yapılan yürüyüş de bir gelenektir. Paskalya gezintisi uzun kışın ardından bütün güzelliğiyle gelen baharı karşılamak anlamına gelir. Goethe, Faust adlı ünlü eserinde bu geleneği ölümsüzleştirmiştir. Günümüzde kilise cemaatleri ve dernekler geleneksel Paskalya gezileri tertipler.
Almanya’daki ilk Paskalya yürüyüşü 1960’da yapıldı. Daha sonra gelenek haline gelen yürüyüşlerde önce Soğuk Savaş Almanya’sının silahlanma planları protesto edilmişti. Günümüzün yürüyüşleri daha ziyade barış ve çevre koruma gösterisi şeklinde geçiyor.
Ünlü Alman Yazarı Johann Wolfgang von Goethe “Der Osterspaziergang” (Paskalya gezintisi) isimli şiirinde kış mevsiminin sona erip ilkbahar mevsiminin başladığını anlatır:
Vom Eise befreit sind Strom und Bäche Durch des Frühlings holden, belebenden Blick, Im Tale grünet Hoffnungsglück;
Der alte Winter, in seiner Schwäche, Zog sich in rauhe Berge zurück.
(…) Jeder sonnt sich heute so gern. Sie feiern die Auferstehung des Herrn, Denn sie sind selber auferstanden.
(…) Selbst von des Berges fernen Pfaden Blinken uns farbige Kleider an. Ich höre schon des Dorfs Getümmel,
Hier ist des Volkes wahrer Himmel, Zufrieden jauchzet groß und klein: Hier bin ich Mensch, hier darf ichs sein!
Yumurta ve Tavşan Neyi Simgeliyor?
Renkli yumurtalar Paskalya’nın vazgeçilmezidir. Pazar günü çocuklar, büyüklerin sakladıkları yumurtaları ararlar. Yumurta, Hıristiyanlıkta dirilişi sembolize eder. Kilise Ortaçağ’da oruç sırasında yumurta ve et yenmesini yasaklamıştı. Yumurtalar haşlandıktan sonra boyanıp hediye edilirdi.
Tavşanın Paskalya yumurtası getirmesi biyolojik olarak mümkün değil. Ama o da bu mevsime ait ve baharın habercisi olarak kabul ediliyor. Çok üredikleri için eskiden beri bereketin sembolü olarak kabul ediliyor. Geçmiş yüzyıllarda hediyeleri horoz ve leylekler de getirirdi. Bugün renkli yumurtaları ve şekerlemeleri tavşan getiriyor.
Yumurtası kırılmayan kazanır
Almanya’nın değişik bölgelerinde Paskalya kahvaltısında Paskalya yumurtalarını tokuşturmak sevilen bir oyun. Özellikle Bavyera ve Ren Bölgesi’nde. Bunun dini bir gelenek olmadığını anlamak zor olmasa gerek.
Kuzu ve Mum Neyi Simgeliyor?
Paskalya kuzusunun geçmişi Yahudi ritüeli olan Hamursuz Yortusu’nda kuzu kesilmesine kadar uzanır. Kuzu figürü İsraillilerin Mısır’dan göçünü anlatır. Yahudiler ölüm meleği kendilerine dokunmasın diye kapılarını kuzu kanıyla işaretlemişlerdi. Hıristiyanlıkta ise kuzu, Hz.İsa’nın masum olduğu halde acı çekmesini simgeler. Kek şeklindeki kuzu sadece temanın bir çeşitlemesi sayılır.
Başlangıçta Paskalya mumu, Paskalya gecesinin kilise ayinlerinde yakılırdı. Işık, Hz. İsa’nın dirilişi ile Hıristiyanların aydınlanmasını simgeliyor. Mum ışığı ayrıca ölümü yenip dirilen İsa’yı sembolize eder. Paskalya mumu ile diğer mumlar da tutuşturulur. Böylelikle aydınlanma sembolik olarak aktarılmış olur.
Paskalya ateşi, Cermen gelenekleri içerisinde de yer alıyordu. Alevlerin insanları kışın yoksulluğundan, kötü ruhlardan koruyacağına inanılırdı. Ayrıca ateş ışığının şans getirdiğine inanılır. Bugün aileler ve küçük topluluklar bir araya gelip Paskalya ateşiyle, Paskalya’yı kutluyor.
Weihnachtsbasar (Yeni Yıl Panayırı):
Her yıl Noel zamanında Alman Kültürü’nün bir parçası olan Weihnachtsbasar (Yeni Yıl Panayırı) etkinliği düzenlenir. Bu etkinlikte çeşitli Alman tatları (çikolata, Noel çörekleri, pasta…) yenir. Alman mutfağının çeşitli lezzetlerini (pasta, kek, sosis, patates salatası, Berliner, Waffeln…) tadar ve çeşitli etkinlikler düzenlerler.
Advent (Noel Hazırlıklarının Yapılması):
Bu dönemde Noel için hazırlıklar yapılır, çocuklara advent takvimleri verilir. Ayrıca 4 kırmızı mumlu çelenk asılır ve Noel’e kadar geçen her Pazar günü bir mum yakılır. Bu dönem süresince şehirler Noel için süslenir, zencefilli çörekler, sıcak şarap ve Noel kekleri, ayrıca rengârenk dekoratif eşyalar satılır.
Weihnachten (Noel):
Noel bayramı üç gün devam eder. 24 Aralık gününün “Kutsal Akşam”ı İsa’nın doğum günü olarak kabul edilir. 24 Aralık akşamı Hıristiyan Alman aileler birbirlerine karşılıklı olarak hediye sunarlar. Hediye dağıtılması esnasında Noel ağacının mumları yakılır, Noel şarkıları söylenir. Çocuklara hediyelerin Noel Baba (Weihnachtsmann) veya Peygamber İsa’yı çocuk olarak gösteren tasvirler (Christkind) tarafından getirildiği anlatılır. Bazı aileler hediyelerin Noel Baba kostümleri giymiş kiralık öğrenciler tarafından dağıtılmasını sağlarlar. 24 Aralık’ı takip eden diğer iki gün ise resmi tatil günleridir.
Yeni Yıl:
Yeni bir yılın başlangıcı 31 Aralık’ı 1 Ocak’a bağlayan gece (yılbaşı gecesi) kutlanır. Diğer ülkelerde olduğu gibi, Almanya’nın her yerinde yılbaşı eğlenceleri yapılır ve yeni yıl gece yarısı yapılan havai fişek gösterileriyle karşılanır. 1 Ocak ülke çapında resmi tatil günüdür.
1 Mayıs:
1 Mayıs bir dizi diğer ülkede olduğu gibi “işçi hareketi” nin bayramıdır. Alman Sendikalar Birliği (DGB) 1 Mayıs günü sabahı bir dizi büyük kentte yürüyüş ve politik mitingler düzenler. Bir Mayıs’tan önceki akşam ‘Mayıs ayına giriş dansı’ (Tanz in den Mai) sloganı altında müzikli eğlenceler yapılır. Bu şekilde eski bir gelenek devam ettirilerek, ilkbahar mevsimi Mayıs ayının gelişiyle selamlanır. Bu yöndeki diğer bir gelenek ise, bazı yörelerde dikilen ve ismine “Maibaum” denilen süslü direklerdir “Maibaum” temelde ilkbahar aylarının üretkenlik sembolüdür.
Christi Himmelfahrt (İsa Peygamberin Urcu):
Paskalya bayramından sonraki 40.gün İsa Peygamberin urcu anlamına gelen dini ‘Christi Himmelfahrt’ bayramıdır. Bu bayramın içeriği İsa’nın babaya (Allah’a) ulaşmasıdır. Himmelfahrt bayramı Pantkot yortusundan dokuz gün önceki Perşembe gününe rastlar.
Pantkot Yortusu:
Pazar (Pfingstsonntag) ve Pazartesi (Pfingstmontag) günlerinden oluşan Pantkot yortusu Paskalya bayramından sonraki 50. güne rastlar. İnançlara göre bugün İsa Peygamber’in müritlerine kutsal ruh malum olmuştur.
3 Ekim:
Üç Ekim Batı ve Doğu Almanya’nın 1990 yılında resmi antlaşma yaparak birleştikleri gündür. Bu milli bayram günü diğer ülkelerdeki benzer bayramlara, örneğin Fransa’daki “Cumhuriyet Bayramı” (14 Temmuz) ve ABD’deki “Bağımsızlık Bayramı” (4 Temmuz) göre sakin bir şekilde kutlanır. Askeri geçit törenleri yerine bayram şenliği ve parlamentolarda günün anlamıyla ilgili konuşmalar yapılır.
Bazı Eyaletlerin Dini Bayram Tatilleri
Aşağıdaki dini bayram tatilleri ise sadece adı geçen eyaletlerde geçerlidir:
Epifani Yortusu
Bu dini bayram 6 Ocak günü Bavyera, Baden-Württenberg ve Saksonya-Anhalt eyaletlerinde kutlanır. Epifani yortusu (Epifani = Görünme) ile İsa’nın doğumu ve vaftizi kutlanır. Halk arasındaki geleneğe göre bu gün ev takdisi yapılır. Kral kostümleriyle dolaşan üç çocuk, ev kapılarının üzerine C + M + B harflerini yazarlar. Bu harfler “Christus mansionem benedicat” sözcüklerinin baş harfleridir ve “İsa bu evi takdis et” anlamına gelir.
Katoliklerin Esas Yortusu
Katolik esas yortu töreni Pantkot yortusundan sonraki ikinci Perşembe günü kutlanır. Almanca “Fronleichnam”, kelimesi “Fron” (Tanrı) ve “Leichnam” (vücut) kelimelerinden oluşur ve Evharistiya unsurlarını anımsatır. Bu bayram Baden-Württemberg, Bavyera, Hessen, Kuzey Ren Vestfalya, Rheinland- Pfalz, Saarland, Saksonya ve Thüringen eyaletlerinde dini tatil günüdür.
Meryem Ana Günü
İsa peygamberin anası olduğundan dolayı Meryem ananın Allah katına ruh ve vücuduyla kabul edilmesine “Maria Himmelfahrt” denir. Bu gün sadece Bavyera ve Saarland eyaletlerinde 15 Ağustos’ta bayram günü olarak kutlanır.
Protestanlık İlanı Yortusu
Protestan mezhepli Hristiyanlar için 31 Ekim “Reformationstag” günü tüm dünyada önemli bir tarihtir. Bu gün Almanya’nın Brandenburg, Mecklenburg-Vorpommern, Saksonya, Saksonya-Anhalt ve Thüringen eyaletlerinde resmi bayram günüdür. Reformu amaçlayan kilise hareketi 16. yüzyılda Martin Luther tarafından başlatılmış ve Protestan kilisesi isimli bir mezhebin ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Azizler Yortusu
Azizler Yortusu 1 Kasım günü kahramanlar ve ölenlerin anılarıyla birlikte kutlanır. Bugün mezarlıklar ziyaret edilir ve mezarlar çiçek ve mumlarla süslenir. Katolik kilisesine ait mezarlıklarda mum yakılır. Mum ışıkları ölenleri aydınlatan ebedi ışığı sembolize eder. Bu bayram Baden-Württemberg, Bavyera, Kuzey Ren-Vestfalya, Rheinland- Pfalz ve Saarland eyaletlerinde dini tatil günüdür.
Perhiz ve Dua Günü
Perhiz ve dua günü daima kilise yılının son Pazar gününden önceki Çarşamba gününe denk gelir. Protestan kilisesine ait bu ilk perhiz ve dua günü ayini “Türklerle yapılan savaşlar” dan dolayı Strassburg’da 1532 yılında yapıldı. Bu gün sadece Saksonya eyaletinde resmi tatil günüdür.
Aksiyon Günleri ve Halk Şenlikleri
Her yıl bir dizi şenlik ve eğlence düzenlenir. Bunların bazıları çok eski dönemlere dayanır. Bazıları ise son yıllarda yapılmaya başlandı.
Fasching ve Karnaval Eğlenceleri
Şubat ayında Katoliklerin çoğunlukla yaşadıkları bölgelerde karnaval (Ren bölgesini kapsayan eyaletlerde), “Fastnach” veya “Fasching” (Güney Almanya’da) şenlikleri yapılır. “Rosenmontag” denilen gün karnaval şenliklerinin doruğunu oluşturur ve o gün caddelerde kostümlü yürüyüşler yapılır. Fasching ve karnaval yürüyüşlerinin yapıldığı en tanınmış kentler Mainz, Köln ve Rottweil’dir. Diğer Güney Almanya kentlerinde de karnaval yürüyüşleri yapılır. Karnavalın en “hızlı günleri”, Weiberfastnacht‘ denilen perşembe günü başlar ve yedi gün sonra, “Aschermittwoch” denilen çarşamba günü sona erer. Birçok kişi bu şenlikler süresince ilginç kostümler giyer, maske takar veya geleneksel kıyafetlerle dolaşırlar. Bu karnaval geleneği kış mevsiminin kovulması âdetine dayanır. Hristiyanlar için çarşamba günü (Aschermittwoch) oruç zamanı başlar. Rengârenk kostümlerle her yıl geleneksel “Karnaval” kutlaması yapılır. Karnaval kutlaması geleneksel “Kamelle” (şeker) dağıtımı ve geleneksel reçelli “Berliner” çörekleri ikram edilerek devam eder.
Panayır ve Kermes
Kermes ve panayırlar halkın geniş şekilde katıldığı şenliklerdir. Panayır yerlerinde veya kent merkezlerinde kurulan, hafta sonu veya hafta içinde devam eden kermeste rusdağı, atlıkarınca, büyük dönme dolap, lunapark atış barakası, bostan korkuluğu ve diğer çeşitli eğlence oyunları vardır.
Anneler Günü
Mayıs ayının ikinci pazar günü Anneler Günü’dür. Anneler bu günde çocuklarından çiçek veya değişik başka hediyeler alırlar.
Babalar Günü
İsa Peygamberin urcunu ifade eden “Himmelfahrtstag” bazen babalar veya erkekler günü olarak kutlanır. Anneler gününe kıyasla bu günde genel olarak hediye verilmez. Bir sürü erkek bu günde el arabalarıyla kırlarda piknik yaparlar içki içerler.
Sevgililer Günü
14 Şubat her yıl sevgililer günü olarak kutlanır. Federal Almanya’da sevgililer günü uzun bir geleneğe dayanmadığı için yeni sayılır. Çiçek satıcılarının sevindiği bir gündür.
Uluslararası Kadın Hakları Günü
8 Mart Almanya’da uluslararası kadın hakları günü olarak kutlanır.
Oktoberfest (Ekim Şenliği):
Almanya’nın en büyük ve tanınmış şenliği Münih kentindeki “Oktoberfest”tir. Ekimin ilk Pazar günü başlar ve tam 16 gün sürer. Hasat zamanı elde edilen biralar ve şaraplar tanıtılır ve tadılır. Yöresel dilde “Wiesn” olarak da adlandırılan bu şenlik, her yıl 6 milyon insan tarafından ziyaret edilir. “Wiesn” şenliğinde ortalama olarak 5 milyon litre bira içilir. Ayrıca 200.000‘in üzerinde domuz salamı ise en fazla yenen gıda maddesidir. Çok büyük olan şenlik meydanında atlıkarınca, rusdağı ve diğer ilginç lunapark eğlenceleri de bulunur. Bira üreten firmaların ve eğlence düzenleyen işletmelerin, folklor guruplarının ve avcı derneklerinin merasimle yürümeleri, şenlik orkestralarının konserleri bu şenliğin diğer ilginç etkinlikleridir.
www.oktoberfest.de
Avcılar Derneği ve Avcılar Şenliği
Avcılar şenliği “Schützenfest” genellikle küçük kentlerde kutlanır ve yılın en önemli eğlence günlerinden sayılır. Avcılar bu şenliklerde marş müziği eşliğinde caddelerde yürürler. Avcılar derneğinin öncü kuruluşları geçmişte, şehirlerin korunması için oluşturulan sivil milis teşkilatı görevini üstlenirlerdi.
Eşcinseller Şenliği
“Christopher Street Day” adı altında kutlanan bu şenlik 1969 yılında New York kentinde Christopher Sokağı‘nda başladı. Eşcinsel kişi ve guruplar polis şiddetine ve horlanmaya karşı çıktılar. Her yıl bu olayın anısına bir dizi kentte binlerce eşcinsel yürüyüş yaparak Christopher Street gününü kutlar.
www.csd-deutschland.de
Kültürler Karnavalı
1996 yılından beri Berlin’in Kreuzberg ilçesinde pantkot yortusu zamanı kültürler karnavalı kutlanır. Bu karnaval artan çok kültürlülük ve göç olaylarına paralel olarak gelişmektedir. Dört gün devam eden bu şenliğin en heyecanlı günü Pazar günü yapılan karnaval geçididir. 2004 yılında 1,5 milyona yakın kişi bu karnavalı izledi. Kültürler karnavalı Berlin dışında Hamburg, Essen ve Bielefeld gibi kentlerde de kutlanmaktadır.
www.karnevalderkulturen.de
Fuarlar
Antik çağlardan beridir kasabalar ve şehirler birçok fuara ev sahipliği yapmışlardır. Bu fuarların genel olarak amacı, üreticilerin mallarını tanıtarak ticaret yapılması esasına dayanır. Almanya’nın önde gelen fuarları arasında Frankfurt Kitap Fuarı’nı sayabiliriz (Frankfurter Buchmese).
Anma Günleri
Almanya’da bazı günlerde tarihi olaylar anılır. Bu günler resmi tatil günleri değildir.
27 Ocak
27 Ocak 1945 tarihinde Polonya’daki Auschwitz toplama kampı kızıl ordu tarafından ele geçirilerek kurtarıldı. Auschwitz toplama kampı Yahudilere uygulanan soykırımın sembolüdür. Naziler tarafından altı milyonun üzerinde Avrupa kökenli Yahudi, Sinti ve Roma, eşcinsel, özürlü kişi, politik tutuklu öldürüldü.
8 Mayıs
Almanya müttefik güçlere yenilerek 8 Mayıs tarihinde teslim oldu. İkinci Dünya Savaşı da bu şekilde sona erdi.
23 Mayıs
23.Federal Almanya Anayasası “Grundgesetz” 23 Mayıs 1949 tarihinde geçerlilik kazandı.
17 Haziran
17 Haziran 1953 tarihinde Doğu Almanya’da (DDR) meydana gelen “işçi başkaldırısı” kanlı bir şekilde bastırıldı. 17 Haziran, her iki Alman devletinin birleşmesine değin Federal Almanya Cumhuriyeti’nde milli tatil günü olarak kutlandı.
20 Temmuz
20 Temmuz 1944 tarihinde, yüksek rütbeli Alman subayları Adolf Hitler’i bombalı bir suikast girişimi ile öldürmek istediler. Suikast girişimi başarıya ulaşamadı ve suikastçılar asılarak cezalandırıldı.
13 Ağustos
13 Ağustos 1961 tarihinde DDR rejimi Berlin’de, kentin batısına geçiş yollarını kapattı. Bu durum Berlin duvarının ve doğu batı arasındaki sınıra tel çit çekilmesinin başlangıcı oldu.
1 Eylül
İkinci Dünya Savaşı 1 Eylül 1939 tarihinde Almanya’nın Polonya’ya baskın yapmasıyla başladı.
9 Kasım
Almanya tarihi açısından 9 Kasım günü çeşitli yönleriyle düşündürücü bir gündür.
9 Kasım 1918 tarihi Almanya’da “Kasım Devrimi” günleri olarak geçer. Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda eski rejime karşı işçi ve askerler başkaldırdılar. Son Alman Kralı II. Wilhelm tahtını bırakıp gitmek zorunda kaldı. Bunun yanı sıra, Weimar Cumhuriyeti adı altında parlamenter bir demokrasi kuruldu. Cumhurbaşkanlığı’na sosyal demokrat Friedrich Ebert seçildi.
9 Kasım 1923 tarihinden bir gün önce Adolf Hitler Münih kentinde “ulusal devrim” ilan ederken Bavyera ve Almanya hükümetlerinin düşürüldüğünü ilan etti. Hitler tarafından hazırlanan bu darbe teşebbüsü sonuçsuz kaldı. 9 Kasım 1923 sabahında Adolf Hitler ve Ludendorff tarafından düzenlenen yürüyüş, Bavyera polisinin girişimi sonucu başarıya ulaşmadı.
9 Kasım 1938 tarihinde nasyonal sosyalistler ve yanlıları Yahudi sinagoglarına ve dükkânlarına baskın yaparak ateşe verdiler. Musevi cemaatine ait sinagoglar ve bu cemaate ait kıymetli mallar yerine getirilmesi mümkün olmayacak şekilde yok edildi. Nasyonal sosyalist iktidar Yahudilere uygulanan bu kanlı pogrom gecesine, pencere camlarının kristal gibi parçalanmasını anımsatan, “Rayh Kristal Gecesi” (Reichskristalnacht) adını verdi.
1989 yılının 9 Kasım günü Berlin’deki sınır kapılarında doğudan batıya geçişler serbest bırakıldı. Bu durum, Berlin Duvarı’nın yıkılması anlamına geldi ve 9 Kasım günü Almanya’nın birleşmesi sürecinin sembolik başlangıcı oldu.
16 Kasım
16 Kasım günü savaşa ve şiddet yönetimine kurban olmuş kişiler anılır. Berlin’deki “Die Neue Wache” (Yeni Karakol) binası Federal Almanya’nın merkezi anma yeridir.
10 Aralık
Birleşmiş Milletler 10 Aralık 1948 tarihinde uluslararası insan hakları bildirisini kabul etti. Bunu anma günü olarak kutlarlar.
Kaynakça:
derenkoray.com.tr
http://homepage.alexanderkeck.de/Core/HfD/html/book/tu/002_006_print.html
