Her dilin kendine özgü birtakım zorlukları olduğundan ve İngilizce söz konusu olduğunda karşımıza çıkabilecek en büyük zorluklardan birisinin de eş anlamlı olduğunu düşünerek birbiri yerine kullandığımız fakat aralarında aslında nüanslar bulunan kelimeler olduğundan “Eş Anlamlı Sandığımız Nüanslı Kelimeler” başlıklı yazımızda bahsetmiştik.
Farkında olmadan yanlış kullanmakta olduğumuz bu kelimelerin doğru kullanımlarını öğrendiğimizde, dile karşı farkındalığımız biraz daha artmış olacak ve bunlar yeri geldiğinde hayat kurtaracak ayrıntılar olacaklardır.
Bu yazımızda ele alacağımız kelimeler Safety ve Security olsun. Detaylarına inmediğimiz zaman her ikisinin de güvenlik için kullanıldığını düşünebiliriz. Fakat ne tür kimselere/şeylere/etkenlere karşı bir güvenlik ayrımı yapmalı ve hangisini seçmeliyiz? Bu gibi detaylar kelimenin doğru kullanılmasında önem taşımaktadır.
Oxford Dictionaries’in Safety ve Security için yaptığı ilk tanıma bakarsak;
- Safety:
The condition of being protected from or likely to cause danger, risk, or injury.
‘they should leave for their own safety’
- Security:
The state of being free from danger or threat.
‘the system is designed to provide maximum security against toxic spills’
Oxford Dictionaries’in yaptığı ilk tanımlamalardan bu iki sözcüğün eş anlamlı olduğuna dahası aralarında pek de bir nüans bulunmadığı sonucuna ulaşmamız mümkün. Fakat biraz daha detaylı bir araştırma yaptığımızda aslında iki sözcüğün de “danger, risk, threat” kelimelerini farklı kavramlara karşılık gelecek şekilde kullandıklarını göreceğiz.
Araştırmalarım sonucunda, security’nin biraz daha insan kaynaklı tehlikelere karşı güvenlik olarak kullanıldığını; safety’nin ise diğer etmenlere karşı güvenlik olarak kullanıldığını gördüm. Ayrıca safety’nin içinde bulunduğumuz güvenli durum için security’nin ise bu içinde bulunduğumuz güvenli durumu oluşturacak etmen için kullanıldığını gördüm. Bunu daha çok bir şemsiye örneği ile açıklamaktalar. Örneğin yağmurlu bir havada dışarı çıktık ve ıslanmamamız gerekiyor. Bu durumda bizi ıslanmaktan koruyacak olan şemsiyemiz bizi yağmurdan korumakta ve “security” kelimesine tekabül etmekte iken, bizim güvenliğimiz, korunağımız ise sıcak ve kuru kalmamızla mümkün olmakta, bu durum ise “safety” kelimesine tekabül etmekte. Yani “security” bizim “safety”mizin devamlılığını garanti edecek olan etmendir, diyebiliriz.
Safety ve security arasındaki bir diğer ayrım ise bu iki kelimenin tanımlanırken içerisinde bulundurduğu tehlike, risk kavramlarının daha önce de belirttiğimiz gibi farklı kavramlara gönderme yapışından kaynaklanmakta.
Yani diyebiliriz ki, security biraz daha insan kaynaklı tehlikelere karşı güvenliğe gönderme yaparken; safety biraz daha çevresel ya da doğal etmenler kaynaklı tehlikelere karşı güvenliğe gönderme yapar. Aslında yıllardır aşina olduğumuz bazı kalıpları düşündüğümüzde de bu sonuca çıkabiliriz. Örneğin, security guard yerine safety guard’ı kullanmayız. Çünkü security guard’ın işlevi insanları diğer insan kaynaklı tehlikelerden korumaktır. Örneğin, “I am worried about the security of your home.” dediğimizde, evin güvenliğini tehdit edecek etmen insan kaynaklıdır, yani hırsızlar olabilir. Ya da “I am worried about the security of your web site.” Dediğimizde söz konusu tehdit bilgisayar korsanları olabilir.
Aynı örnekleri safety ile kurduğumuzda anlamda ufak tefek değişimler meydana gelmektedir. Örneğin, “I am worried about the safety of your home.” cümlesi artık hırsız tehdidine değil çevresel faktörlere gönderme yapmaktadır. Örneğin ev bir nehir yatağına kurulmuş olabilir ya da nükleer bir alanda bulunuyor olabilir. İkinci cümlemize bakalım, “I am worried about the safety of your web site.” cümlesi artık bilgisayar korsanlarına değil, teknolojik tehlikelere gönderme yapmaktadır. Örneğin, bir virüs ya da casus programı olabilir.
Safety ve security söz konusu olduğunda karşımıza çıkması ve kafamızı karıştırması muhtemel olan iki kelime daha var: Food safety ve food security.
Tıpkı safety ve security’nin detaylarına inmeden önce bizlere birbirleri yerine kullanabileceğimiz eş anlamlı sözcükler olarak gözükmeleri gibi food safety ve food security de bizlere sanki aynı anlamı taşıyorlarmış gibi gözükebilir. Fakat anlamlarına baktığımızda aralarında bilmemiz gereken nüanslar olduğunu fark ediyoruz.
Örneğin, food safety ifadesi ile yiyeceklerin güvenli kaynaklardan elde edildiği yani bu kaynakların böcekler, çürükler gibi çevresel faktörlerden tutun da kimyasal ve mikrobik unsurlar tarafından kirlenmemiş, taşıma, etiketleme, paketleme, işleme, pişirme, doğru ısıda ısıtma ve hizmet aşamasında dahi bir zarar görmediği, güvenli ve korunaklı olduğu sonucuna çıkıyoruz.
Food security ise, bundan bambaşka bir anlam taşımaktadır. Eğer bir metinde food securityden bahsediliyorsa, söz konusu yiyeceğin topluma yetecek miktarda bulunduğuna, eşit dağıtım yapılabileceğine, adil ulaşımın söz konusu olduğuna gönderme yapılmaktadır.
Food safety ve food security ayrımı için www.nature.com adlı siteden aldığım aşağıdaki şema iki kavram arasındaki farkı daha somut bir şekilde bizlere açıklamaktadır.
KAYNAKÇA:
