Her toplumun geçmişten geleceğe taşıdığı bir takım mitler, ilginç söylentiler ve gerçek dışı olaylar olmuştur muhakkak. Truva Atı Efsanesi, Anadolu’nun Adı Efsanesi, Kızkulesi Efsanesi, Şahmeran Efsanesi bir yana, bu şehir efsanelerine ilişkin hepimiz yerel halktan pek çok şeyler duyduk.
Peki, ya gerçek ya değil; efsanelere benzeyen ve tüyler ürperten bu olayların dünyanın dört bir yanında yıllar önce yaşanmış olaylar olabileceği, yılların dedikodularıyla yoğurulup masallara dönüştürüldüğü, üzerilerine de pul dökülüp çocuklarımıza anlatıldığı aklınıza hiç gelmiş miydi? Her ülkenin kendine ait bir tabusu ve kültürü var iken, kültürden kültüre masalın değişebileceğini; ağaç yaş iken eğilir mantığıyla çocuklara anlatılan masallara bir takım gizil öğeler, ahlaki öğretiler konulabileceğini düşünmüş müydünüz?
Kuzey İngiltere’de bulunan Durham Üniversitesi’nde İnsanbilimci olarak çalışan Dr. Jamie Tehrani, Kırmızı Başlıklı Kız’ın 35 farklı versiyonunu araştırdı. Buna göre büyükannesin kılığına girerek küçük bir kızı kandıran kurnaz bir kurdun anlatıldığı masalın Avrupa versiyonu kurdun kızı yutmasıyla biterken, Çin versiyonunda kurdun yerini kaplan alıyor.
İran’da ise küçük bir kızın tek başına dışarılarda dolaşması pek mümkün olmadığından, kızın yerini küçük bir erkek alıyor. Bütün bu masalların yıllar içinde canlı bir organizma gibi değiştiğini söyleyen İnsanbilimci Dr. Jamie Tehrani, bunun nedenini de masalların yıllar sonra yazıya geçirilmesine ya da bunların eksik hatırlanmasına ya da değişen nesille birlikte yeniden yaratılmasına bağlıyor.
Jamie Tehrani, bu masalların nasıl yayıldığını ve nasıl değiştiğini incelemenin de insan psikolojisi hakkında önemli birtakım ipuçları verdiğini de sözlerine ekliyor.
Aslında biraz kafa yorduğumuzda, masallar içerisinde gizlenmiş öğretilere rahatlıkla ulaşabiliriz. Bazılarına değinecek olursak:
Kül kedisi: Kadınların gece 12’den sonra sokakta işi yoktur.
Pamuk Prenses: Tanımadığınız insanlardan yiyecek almayın.
Uyuyan Güzel: İnsanlar uyuyunca yaşlanmazlar, bekleyen muradına erer.
Kırmızı Başlıklı Kız: Yabancılara kendiniz hakkında bilgiler vermeyin, bilmediğiniz yollardan gitmeyin.
Çirkin Ördek Yavrusu: Güzelim deme bir sivilce yeter, çirkinim deme büyüyünce geçer.
Ali Baba ve Kırk Haramiler: Banka şifrenizi kimseye söylemeyin, şifreyi girerken elinizle kapatın.
Alice Harikalar Diyarında: Her yiyecek yenmez. Her tavşanın lafına kanma ve her gördüğünün peşine takılma.
Hansel ve Gretel: Her sakallı deden değildir, her nine iyi değildir.
Çocuklarımızın bilinçaltına bu tip sinyaller gönderen daha birçok masal var, bunlar ise sadece yaygın ve kültürümüzle uyuşanları. Bu bağlamda, masal ve hikâyelerin çocuklara okunmadan önce bir kez ebeveynler tarafından okunması faydalı olabilir.
Kaynakça:
Bkz: http://www.yenisafak.com/gundem/ahlaki-ogretiler-masallarda-sakli-2548046
Bkz: http://t24.com.tr/haber/kirmizi-baslikli-kiz-her-ulkede-varmis,51727
Bkz: http://www.sabitfikir.com/dosyalar/sonsuza-dek-mutsuz-masallarin-ardindaki-gercekler
Ayrıca bkz: http://www.sanatlog.com/sanat/grimm-masallari/
https://onedio.com/haber/9-masal-ve-satir-aralarina-gizlenmis-subliminal-mesajlar-443864
Türkiye efsaneleri için bkz: http://www.hakkarim.net/efsaneler.htm#üst
Öneri Kitap: Melek Özlem Sezer-Masallar ve Toplumsal Cinsiyet (2010 Oğuz Tansel Halk Bilim Ödülü).
