LexiQamus, Osmanlıca metinlerin okunmasını kolaylaştırmak için geliştirilmiş web tabanlı bir program. Kullanımı oldukça basit ve ücretsiz.
Sayın Ahmet Abdullah Saçmalı’nın çalışması olan bu programın amacı Osmanlıca metinlerin üstünde araştırma yapan, bu dersleri gören kişilere kolaylık sağlamak. Bugün dünyanın önde gelen üniversitelerinden olan Oxford, Yale McGill, Michigan, Duke, Cornell, Beyrut Amerikan gibi üniversiteler tarafından kullanılan bu web tabanlı programı Çeviri Blog takipçilerine anlatmayı ve çeviri dünyasına bir parça da olsa katkıda bulunmayı hedefleyerek Ahmet beyle program hakkında keyifli bir röportaj gerçekleştirdik.
En yetkili ağızdan öğrendiğimiz bilgileri sizler için şu şekilde derledik:
1.Öncelikle incelediğimiz bu güzel programla alakalı sorulara geçmeden önce, sizi tanımak isteriz. Bize kendinizden bahsedebilir misiniz?
Teşekkür ederim. İstanbul’da büyüdüm. 2002 yılında girdiğim Boğaziçi Üniversitesi’nde Sosyoloji ve Tarih bölümlerini okudum. Daha sonra yine Boğaziçi Üniversitesi Tarih bölümünde mastır yaptım. Sonrasında Amerika’ya gittim, Arizona Üniversitesi’nde Orta Doğu ve Kuzey Afrika Çalışmaları bölümünde ikinci master’ımı tamamladım. Şu an ise İngiltere’de Durham Üniversitesi’nde Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler bölümünde doktora çalışmalarıma devam ediyorum.
2.Peki, bu programı yapmaya nasıl karar verdiniz? Bu süreci bize anlatır mısınız?
Osmanlıca ile epey bir zamandır ilgileniyorum. Lisansta dersler aldım. Daha sonra, divani, siyakat gibi nispeten daha zor hatları okuduğumuz yüksek lisans derslerine katıldım. Tezimi yazmak için de epey bir belge okudum. İşte bu okumalar sırasında bu ihtiyacın farkına vardım. Zaten mizaç olarak inovasyona meraklı birisiyim. Bu yönümün Osmanlıca alanındaki bir tezahürü oldu sanıyorum.
3.LexiQamus çalışmasına başladığınızda sizi en çok zorlayan şey neydi?
Doğrusu gördüğünüz gibi aslında çok karmaşık bir site değil. Aşağı yukarı kafamda tasarlamıştım. Ama neresinden başlasak diye epey düşündüğümü söyleyebilirim. Süreç içerisinde aileme, dostlarıma istişare ettim. Hem çok güzel fikirler verdiler hem de teşvik ettiler. Ayrıca, siteyi kullanıcı-dostu yapmak için uğraşırken zihnen epey mesai harcadığımı söylemeliyim.
4.Herhangi bir konu hakkında bilgiyi birinci ağızdan öğrenmek en mantıklı olandır. Bu açıdan programın kolaylıkları ve zorlukları nedir?
Bana sorarsanız zor bir tarafı yok. Gayet basit olduğunu düşünüyorum. Ancak tabii bu soruya daha tatmin edici cevabı kullanıcılar verecektir.
5.Program açık yazılım üstüne mi kurulu? Yani arattığımız bir şeyin sonucunun yanlış çıkma ihtimaline karşın (Google Translate’te olduğu gibi) yanlışı düzeltme şansımız var mı?
Evet böyle bir imkan var. Çıkan her sonucun hemen yanında ‘bildir’ butonu yer alıyor. Bu buton vasıtasıyla kullanıcılar, kelimenin yanlış olduğunu bize bildirebiliyor ve doğru versiyonunu önerebiliyorlar.
6.Peki bu proje tam olarak neyi amaçlıyor ve kimlere hitap ediyor?
Bu projenin birinci hedefi, Osmanlıca el yazması metinlerdeki karmaşık, sadece bazı harfleri okunabilen kelimeleri çözebilmek. Hitap ettiği kitle de asıl olarak bu tür metinleri okuyan kimseler. Üniversite öğrencileri, özellikle lisansüstü çalışmalar yapanlar ve tabii ki hocalar. Ancak bunun yanında Osmanlıca ile daha amatör seviyede iştigal edenlerin de siteye ilgi gösterdiklerine şahit oldum. Kullanım kolaylığı sebebiyle siteyi sözlük amaçlı kullananlar da oluyor.
7.Öyle sanıyoruz ki her geçen gün proje gelişmeye devam ediyor, bu gelişim için nelerden ve varsa hangi kaynaklardan yararlanıyorsunuz?
Haklısınız. Yakın bir zaman içinde bir adım daha atılacak. Hem tasarım anlamında bir yenilenme olacak, hem de bazı yeni özellikler ilave edilecek. Ayrıca, yine orta vadede TDK Tarama Sözlüğü gibi birkaç kritik lûgatı da veri tabanına ilave etmeyi planlıyoruz.
8.Osmanlıca için yapılmış bu çalışmanın benzerini diğer Türk dilleri için de düşünüyor musunuz? Göktürk dönemi olabilir mesela. Yani kısaca buna benzer ya da bu programın içinde eklemeyi düşündüğünüz başka bir dil çalışması var mı?
Bu program aslında bir fikir. Ve bir kere ortaya çıktıktan sonra pek tabii ki bütün dillere uygulanabilir. Ancak hepsini tek başıma yapmam mümkün olmaz. Ancak LexiQamus’a ileride Arapça ve Farsça lisanlarını eklemeyi düşünüyorum.
9.Aktif olduğu günden bugüne kadar program beklenen ilgiyi gördü mü?
Epey ilgi gördüğünü söyleyebilirim. Oxford, Yale McGill, Michigan, Duke, Cornell, Beyrut Amerikan gibi dünyanın en önde gelen üniversiteleri sitelerinde yayınladılar ve Osmanlı araştırmacılarına tavsiye ettiler. Zaman içinde kullanıcıların birbirine tavsiye etmesiyle daha çok alaka göreceğini tahmin ediyorum.
10.Son olarak bize programın en önemli özelliğinden bahseder misiniz lütfen?
Dediğim gibi program karmaşık değil. Bir tane kritik özelliği var. Siz sadece birkaç harf giriyorsunuz, o size muhtemel kelimeleri listeliyor. Bir kişinin yirmi büyük sözlüğü ne kadar zamanda tarayabileceğini, ayrıca her bir kelime için bu tarama işleminin baştan yapılması gerektiğini düşünürseniz, sitenin yaptığı işin çapı da ortaya çıkacaktır.
Çok teşekkür ederim.
Çeviri blog ailesi olarak verdiği samimi cevaplardan ötürü sayın Ahmet Abdullah Saçmalı’ya teşekkürlerimizi sunar, başarılarının devamını tüm kalbimizle dileriz.
Site hakkında daha fazla bilgi edinebilmek ve incelemek için lütfen buraya tıklayınız.
