Her dil, insanların nasıl düşündüğünü ve nasıl hareket ettiğini, konuşanının dünyayı görüş şekliyle yansıtan bir dışavurumdur. Dil, insanların zihninin sadece bir yansımasıysa, o zaman dünya büyülü bir yerdir. Bazı diller konuşanlarına belli durumları bizim yaşadığımızdan tamamen farklı şekilde yaşatır ya da sıradan karşılatır. Bir bakıma diller Emerson’ın dediği gibi “dünyayı kendi tonuna boyayan rengarenk lensler”dir.
Dil bir iletişim aracından ziyade bir yaşam felsefesidir.
Türkiye’ye gelince Türk dili, sadece kendine has inanışlarını değil, biriyle karşılaşma, birine hediye verme, hatta kederle başa çıkmak gibi özel durumlara ait yaklaşım şekillerini de dil içinde ortaya koymasıyla ayrı bir yere sahip.
Türkçedeki “yaşam felsefesini” biraz anlayabilmek için Türkçeye özgü deyimlerinden bazılarını inceleyelim.
- Kolay Gelsin
Kelimesi kelimesine çeviride İngilizcesi “may it be easy” olan bu deyime en yakın İngilizce çeviri “take it easy” olabilir. Ancak “kolay gelsin” çoğu zaman birine zor olan işinde şans dilemek için kullanılır.
- Yakamoz
Yakamoz, İngilizceye “the reflection of the moon on the water” olarak çevrilebilir, aynı zamanda denizin üstünde karanlıkta ışıklanma olarak da tanımlanabilir.
Bu kelime ayrıca sanatçı Ahmet Kaya’nın yağmur ve ayın yansımasına kaçan bir aşkı anlattığı şarkısının adı ve konusudur.
- O
Nasıl ki İngilizcede tek harfli kelime “I” tek bir kişiyi yansıtabiliyorsa, Türkçe kelime olan “O” daha etkili bir şekilde birkaç zamiri ifade eder. Nötr-cinsiyetli “O”, “he, she, it”i ifade etmek için kullanılır.
Günümüzde birden fazla “o” zamirine sahip bazı dillerin, cinsiyetçiliği önlemek adına tek bir zamir kullanma yolluna gittikleri düşünülürse Türkçedeki nötr “o”nun birçok dile göre avantajlı olduğu iddia edilebilir.
- Kara Sevda
En yakın İngilizce çevirisi “blind love” olurdu. Fakat “kara sevda” çok daha fazlasını ifade eder. “Hastalık noktasına getirecek kadar umutsuz bir aşk” anlamına gelen “kara sevda”, Barış Manço’nun da güçlü fakat acı veren, tanımı zor hislerini ifade ettiği şarkısının adıdır.
- Hocam
“Hocam” kelimesindeki “c” İngilizcedeki “j” gibi duyulur. Hoca “teacher” anlamına gelmektedir ve hocam da “my teacher”.
- Abi, Abla, Amca, Teyze, Kızım, Oğlum ve Yenge
Sırasıyla “older brother, older sister, uncle, aunt, my daughter, my son and your friend’s wife” anlamlarına gelen bu terimler, kendi asıl anlamlarından daha fazlasını ifade edebilir. Türk kültüründe “Herkes ailedendir” fikriyle uyuştuğu için bu kelimeleri aslında akraba bağınız olmayan insanlar için kullanabilirsiniz.
Bu fikir, babanızın arkadaşı Joe’ya, Joe amca demenizle benzerdir. İlginç şekilde “abi” ve “abla” kelimelerini mutlaka sizden büyük olmak zorunda olmayan akranlarınıza da kullanabilirsiniz.
Size “abla” demeyi bırakıp “teyze” demeye başladıklarında maalesef yaşlandığınızı anlarsınız.
Hem “enişte” için hem de “amca” için aynı sözcüğe sahip (uncle, Ankel) dillerin Türkçeden daha kısır olduğu düşünülebilirken, Türkçe kan bağı olmayan akrabayı “enişte” olarak ayırdığı için bir diğer bakış açısıyla ayrımcı da kabul edilebilir.
- Güle Güle Kullanın
“Güle” kelimesini telaffuz ederken “ü” harfi, İngilizcedeki “cute” kelimesindeki “u”ya benzer duyulur. “Güle Güle kullanın!” basitçe İngilizcede birine hediye verdiğinizde kullanabileceğiniz “use it smilingly” ifadesine eşdeğerdir.
- Hoş Geldin ve Hoş Bulduk
Birini karşıladığınızda, “Hoş geldiniz!” misafirin beraberinde keyif getirdiğini (You bring joy with your presence!) dile getirirken kullanılan bir deyimdir. İşte işin eşsiz olan kısmı! “Hoş geldiniz”e karşılık olarak kullanılan “hoş bulduk” İngilizcede “We’ve found joy!” anlamına gelir.
- Yalan Dünya
“World is a lie.” Sevilen birinin ölümü gibi zor zamanlarda, birçok kişi bu deyimi hayatın bir rüya olmadığı gerçeğiyle başa çıkmak için kullanır.
- Elinize Sağlık
İngilizcede düz olarak “health to your hands” anlamına gelen “Elinize sağlık”, iyi yapılmış bir işi, özellikle de iyi yemeği kutlama veya tebrik yorumu olarak kullanılır.
Kaynakça:
http://xpatnation.com/turkish-words-and-phrases-we-wish-we-had-in-english/
