Köy Enstitüleri’ni kuran ve yedi yıl süre ile Milli Eğitim Bakanı olan Hasan Ali Yücel’in oğlu Can Yücel 21 Ağustos 1926 yılında İstanbul’da doğdu. Modern Türk şairi olarak bilinse de Can Yücel’in en önemli kimliklerinden biri de çevirmen kimliğiydi.
Can Yücel Almanca, İngilizce ve Fransızcayı ana dili gibi okur, yazar ve konuşurdu. Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Klasik Filoloji Bölümü ve İngiltere’de Cambridge Üniversitesi’nde öğrenim gördü. Uzun süre Fransa’da ve İngiltere’de yaşadı. Yurda dönüp 1953’te Kore Savaşı’na katılan Türk birliğinde askerliğini tamamladı. Tekrar İngiltere’ye gitti ve Londra’da BBC’nin Türkçe bölümünde spikerlik yaptı. 1963’te Türkiye’ye döndükten sonra Marmaris’te bir süre turist rehberi olarak çalıştı ve ardından İstanbul’a yerleşti. Bağımsız çevirmen ve şair olarak yaşamını sürdürdü. 12 Mart döneminde Che Guevara’nın “Gerilla Harbi” ile “İnsan ve Sosyalizm” kitaplarının çevirisi nedeniyle 15 yıl hapis cezasına mahkum edildi. 1974 affıyla özgürlüğüne kavuştu. İstanbul’da Vatan, Demokrat, Söz gazetelerinde köşe yazıları yazdı.
Son yıllarında Eski Datça’ya yerleşti ve her hafta Leman, her ay Öküz dergilerinde yazıları ve şiirleri yayımlandı. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel`e hakaretten yargılanan Yücel, 18 Nisan seçimlerinde Özgürlük ve Dayanışma Partisi`nin İzmir 1. sıra milletvekili adayı oldu. 12 Ağustos 1999 gecesi ölen şair, çok sevdiği günebakan çiçekleriyle uğurlanarak Datça’ya defnedildi.
Lorca, Shakespeare, Brecht gibi önemli yazarların oyunlarından çeviriler yaptı. Shakespeare çevirileri (Hamlet, Fırtına ve Bir Yaz Gecesi Rüyası) aslına bağlı kalmayan, eserleri topluma aktarma amacıyla yaptığı çevirileriydi. Shakespeare’in ünlü “to be or not to be” sözünü “bir ihtimal daha var, o da ölmek mi dersin” şeklinde Türkçeleştirmiştir. 1959’da ilk baskısı yayımlanan “Her Boydan” adlı kitabında dünya şairlerinin şiirlerini serbest ama çok başarılı bir şekilde Türkçeye çevirdi.
“Mekanım Datça Olsun” isimli bir kitap yazması ve yayımlaması nedeniyle mezarı Datça şehrine defin edilen Yücel’in mezarı, Datça’da adına tören düzenlenmemesi ve başka yerlerde yapılan törenler nedeniyle yıkıma uğratıldı ve mezar taşı parçalandı. Mezarı yakınında bulunan “Can Evi” isimli alan ise, bu yıkımın ardından kapatıldı.
(Can Yücel’in Eski Datça’daki evinin bahçesinde, üzerinde imzasının bulunduğu taş.)
Can Yücel’in eserleri:
- Yazma (1950)
- Her Boydan (1959, Çeviri Şiirler)
- Sevgi Duvarı (1973)
- Bir Siyasinin Şiirleri (1974)
- Ölüm ve Oğlum (1975)
- Şiir Alayı (1981, ilk dört şiir kitabı)
- Rengâhenk (1982)
- Gökyokuş (1984)
- Beşibiyerde (1985, ilk beş şiir kitabı)
- Canfeda (1985)
- Çok Bi Çocuk (1988)
- Kısa Devre (1990)
- Kuzgunun Yavrusu (1990)
- Gece Vardiyası Albümü (1991)
- Güle Güle-Seslerin Sessizliği (1993)
- Gezintiler (1994)
- Maaile (1995)
- Seke Seke (1997)
- Alavara (1999)
- Mekânım Datça Olsun (1999)
- En Uzak Mesafe
- Benim Adım Firuzansa Ne Olayım.
- Cazcı firuzan (1997)
- Hotuhların dramı
- Biraz alıştım
- Bördübet’ten Sedir Adası’na
- Yüz Kitabı Şiirlerimden Seçmeler (2010)
- Yaprak Dökümü
Can Yücel’in Çeviri Eserleri:
- Hamlet (Shakespeare)1992. İstanbul: Papirüs Yayınları, 1996.
- Bahar Noktası (Bir Yaz Gecesi Rüyası’nın çevirisi) (Shakespeare) 1981. İstanbul: Papirüs Yayınları, 1996.
- Muhteşem Gatsby (The Great Gatsby, F. Scott Fitzgerald), Ağaoğlu Yayınevi, İstanbul, 1964.
- Yeni Başlayanlar İçin Marx (Marx Para Principantes) 1977.
- Salozun Mavalı (Peter Weiss)Bilgi Yayınları.
Kaynakça
http://www.radikal.com.tr/hayat/can-yucel-kimdir-can-yucel-kitaplari-siirleri-ve-hayati-1177876/
http://www.turkedebiyati.org/sairler/can_yucel.html
https://tr.wikipedia.org/wiki/Can_Y%C3%BCcel
https://eksisozluk.com/can-yucel–38474
