Neden Rusça?
Bilindiği üzere, günümüzde dünya üzerinde yaklaşık 7000 civarında dil konuşuluyor. Her bir dil farklı bir dünya görüşünü, farklı bir düşünce yapısını bizlere yansıtıyor. Peki dünyanın kaderini belirleyecek konuşmacılara sahip kaç tane dil vardır? Bu tartışmalı soruya birçok cevap olabilir. Fakat bu dillerden bir tanesinin Rusça olduğu ise tartışmasız bir gerçek. Bu yazımızda dünyaca öneme sahip olan ve büyük bir coğrafyada konuşulan, şiirin ve derin romanların dili olan Rusçanın kökeninden, dünyadaki konumundan bahsedeceğiz.
İlk olarak Rusçanın kökenine değinelim:
Rusça, Hint – Avrupa dil ailesinin Slav dilleri kolunda bulunan, eski Sovyet ülkelerinde konuşulan ve Eski Doğu Slavcadan 6-7. yüzyıllardan itibaren farklılık göstermeye başlamış bir dildir. Rusça bilim alanında Latince ve Fransızcadan etkilenmiştir. 100 yıllık Moğol hakimiyetinde ise Türki unsurlardan birçok kelime Rusçaya geçmiştir.
Rusçanın geçirdiği tarihsel süreç ise kısaca şöyle:
Yazılı dini ve edebi metinlerine 9. yüzyılda kavuşan Rusça, protodil olan Antik Doğu Slavcadan kopmuş bir dildir. Kirill ve Mifodiy adlı Selanikli iki rahip tarafından Slavca için oluşturulan “Kiril Alfabesi” İncil’in Yunancadan Antik Slavcaya çevrilmesini sağlamıştır. Slavların protodili bir süre sonra günümüz Doğu Avrupa halklarının milli dillerine dönüşecektir.
Bulunduğu dil ailesinde akraba olduğu diller:
Çekçe, Lehçe, Slovakça, Slovence, Beyaz Rusça, Rusça, Ukraynaca, Boşnakça, Bulgarca, Hırvatça, Makedonca, Karadağca, Sırpça’dır. Ayrıca bu Slav dillerinden herhangi birini bilen kişi diğer Slav dillerinde benzer kelime ve cümle yapısı bulmakta zorlanmayacaktır. Yapılar tam bilinmese de diğer dili anlamakta güçlük çekilmez.
Rusça nerelerde konuşuluyor?
Sovyetler Birliği, 1991 yılında yıkılana kadar dünyadaki en büyük devlet konumundaydı. Onlarca halk birlikte yaşıyor ve lingua franca olarak Rusça kullanılıyordu. Şimdi bile durum pek değişmedi. Bağımsız Devletler Topluluğu, Rusçayı ortak dil olarak kullanıyor.
Rusçayı resmi dil olarak kabul eden ülkeler: Rusya, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan, Osetya, Abhazya
Rusça konuşulan bölgeler: Polonya, Estonya, Litvanya, Ukrayna, Kırgızistan, Türkmenistan, Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan, Tacikistan, Moldova, Romanya, Özbekistan, İsrail, Slovakya, Alaska
Rusça, dünyada yüz ölçümü olarak en geniş ülke olan Rusya’da 137,000,000 kişi tarafından konuşulmaktadır. Toplamda ise anadil ve ikinci dil olarak konuşanların sayısı 201,373,900 kişidir. Dünyada anadil olarak en fazla konuşmacıya sahip 8. dildir. Avrupa’da ise en fazla konuşmacıya sahip tek dildir.
Rusça hangi organizasyonlarda kullanılıyor?
Rusça birçok uluslararası ve bölgesel kuruluşta kullanılmaktadır.
Birleşmiş Milletler (United Nations): Birleşmiş Milletlerde 6 adet resmi dil bulunuyor. Bunlardan bir tanesi de Rusçadır.
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (Organization for Security and Co-operation in Europe): Teşkilatta 6 adet resmi dilden biri Rusça’dır. Diğer resmi diller ise şöyle: İngilizce, Almanca, Fransızca, İtalyanca ve İspanyolca.
Bağımsız Devletler Topluluğu (Содружество Независимых Государств): 8 Aralık 1991 yılında Post-Sovyet devletler arasında normalleşme ve işbirliği adına kurulan birliğin de çalışma dili Rusçadır.
Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (International Atomic Energy Agency)
Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu (International Civil Aviation Organisation)
UNESCO: Birleşmiş Milletlerin eğitim, kültür ve bilimden sorumlu organizasyonun da 6 resmi dili bulunuyor. Bunlardan bir tanesi de Rusça’dır.
Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organization)
Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (World Intellectual Property Organization)
Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (International Telecommunication Union)
Dünya Meteoroloji Örgütü (World Meteorological Organization)
Gıda ve Tarım Örgütü (Food and Agriculture Organization)
Avrasya Ekonomi Topluluğu (Евразийский Экономический Союз): 1 Ocak’ta resmi olarak yürürlüğe giren bir anlaşmayla, Post-Sovyet devletler arasında serbest ticareti sağlamayı amaçlayan, dünyanın en büyük ticaret topluluklarından bir tanesi olan AET, çalışma dili olarak 5 dil kullanıyor. Bunlardan bir tanesi de Rusçadır.
Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (Организация Договора о коллективной безопасности): Taşkent Paktı olarak da adlandırılan örgüt AET içerisinde olan devletlerin güvenlik konusunda oluşturduğu bir birliktir.
Şanghay İşbirliği Örgütü (Шанхайская организация сотрудничества): Birlik Abd karşısında dünyada bir kutup daha olduğunu kanıtlamak ve dünya ticaretinin bir elde işlemesine bir tepki olarak kurulmuştur. Birliğin resmi dilleri Rusça ve Çincedir.
Uluslararası Standartlar Teşkilâtı (International Organization for Standardization)
Rusça öğrenmek için Rusya’dan sebepler
– Rusya 17 ve 18. yüzyıllardan sonra yükselişe geçmeye başlamış ve 20. yüzyıldan itibaren dünyadaki sayılı güçlerden bir tanesi haline gelmiştir. Devrim sonrası Sovyetler Birliği, ABD ve Avrupa ülkeleri karşısında askeriye ve bilim alanlarında rakip olabilecek bir duruma gelmiştir. Günümüz Rusya’sı ise tüm Avrasya bölgesinde bir numaralı güç olma özelliğini hala korumaktadır.
– Türkiye – Rusya ilişkilerinin geliştirilmesi, akademik çalışmalar, ticari faaliyetler açısından Rusça Türkiye’de yabancı dil olarak bir zaruret halini almıştır. Partnerler arası iletişimin sağlıklı olabilmesi, ancak karşılıklı ilişkilerin ortak dilde değerlendirilmesiyle mümkündür. Bu bağlamda hem Rusya’da hem Türkiye’de akademisyenler, iş adamları ve diplomatlar karşı tarafın dilini öğrenmeye mecburdurlar.
Ayrıca;
– Rusya, 17,075,400 km²’lik yüzölçümüyle dünyanın en geniş ülkesidir. Eski Sovyet ülkeleri de katılırsa Doğu Avrupa’dan Kamçatka’ya kadar Rusça lingua francadır.
– Doğal gaz ihracatında dünyada 1. sıradadır.
– Dünyadaki doğal kaynak rezervlerinin en fazla bulunduğu ülkedir.
– Son araştırmalara göre; bilim alanında İngilizce’den sonra en çok Rusça yayın vardır.
– Fizik, kimya ve bilgisayar teknolojileri alanlarında ilk elden kaynak bulabileceğiniz bir dildir.
– Uzay programlarındaki başarılarıyla sayılı ülkeler arasındadır. Astronotlar (космонавты) İngilizce ve Rusça bilmek zorundadırlar.
– Dünyanın en büyük kereste endüstrisine sahiptir.
– Dünyadaki sayılı askeri güçlerden bir tanesine sahiptir.
Sanat, Edebiyat ve Rusça
Her dil aslında birer hazine dairesi gibi edebi eserlerle doludur. Edebiyatın her alanında klasik eserler deyince, akla Rusçanın gelmemesi imkansızdır. Rusçaya altın çağını yaşatan Puşkin şiirlerini, kasvetli şehirlerden tragedyaların yaşandığı köylere bir gezinti yapmanızı sağlayan Fyodor Dostoyevskiy ve Tolstoy romanlarını orijinal dilinden okumak sizlere daha çok zevk verecektir. Derin imgelerle dolu Rus şiirini okuyabilecek, Lermontov’un vatan sevgisini, Ahmatova’nın yaşadığı dramı tahayyül etmeye çalışacaksınız. Dalgaların ressamı Ayvazovskiy’nin tabloları hakkındaki incelemeleri Rusça aslından okumak sizce de zevkli değil mi?
***Пилипенко В.Н. Иван Константинович Айвазовский – Ленинград: Художник РСФСР, 1983
Aşağıdaki alanları kendilerine meslek edinmek isteyenler için de Rusça idealdir:
Türkoloji, Slavistik, Kimya, Fizik, Sinema, Uzay Bilimleri, Dilbilim, Havacılık, İnşaat Mühendisliği, Uluslararası İlişkiler, Edebiyat, Petrol Mühendisliği, Metalurji Mühendisliği, Lojistik, Müzik, Felsefe ve Resim
Daha önce de bahsedildiği gibi Rusça, dünyada yüz ölçümü açısından en geniş alanda konuşulan ikinci dildir ve onlarca millet tarafından konuşulmaktadır. Köhne dünya düzeninin karşısında yükselen ve komşularıyla birlikte gelişen Rusya, gelecekte de dünyada söz sahibi olmaya devam edecektir. Dünyada siyasi, askeri, edebi ve ilmi alanlarda Rusça yaygın bir şekilde kullanılmakta ve popülerliği gitgide artmaktadır. Karmaşık bir dil bilgisi, geniş bir ses skalası ve değişken vurgu sistemiyle Rusçanın, sizlere yeni ufuklar açacağından eminiz. Rusçaya gönül vermiş ve öğrenmeye çalışan herkese bu uzun yolda başarılar dileriz!
Kaynakça:
1. http://www.ethnologue.com/statistics/size
2. http://www.ethnologue.com/language/RUS
3. http://www.modlang.fsu.edu/Programs/Slavic-Program-Russian/10-Reasons-to-study-Russian
4. https://ru.wikipedia.org
