HÜÇEV Popüler Kültür ve Çeviri Çalıştayı Ardından

Hacettepe Üniversitesi Çeviri Topluluğu 9 Mayıs 2016 tarihinde “Popüler Kültür ve Çeviri” konulu bir çalıştay düzenledi. Çalıştay bünyesinde popüler kültür ile bağlantılı 21 konu üzerinde konuşmalar gerçekleştirildi. Başta Hacettepe Üniversitesi olmak üzere Ankara Üniversitesi ve Dokuz Eylül Üniversitesi’nden de konuşmacılar bildirilerini sundu.

Sabah 9’da başlayıp akşam 6’ya kadar devam eden çalıştaya Mütercim Tercümanlık, İngiliz Dili ve Edebiyatı, İngiliz Dilbilimi, Amerikan Kültür ve Edebiyatı bölümlerinden ve bölümlerin akademisyen kadrolarından yüksek bir katılım gerçekleşti. Uzun soluklu olmasına rağmen etkinlik dinleyicileri hiç sıkmadı, öyle ki kahve molalarında bile dinleyiciler ve konuşmacılar arasında etkileşimler gerçekleşti. Ayrıca Popüler Kültür başlığı altında toplanan konuşmaların bu kadar geniş bir yelpazeye sahip olması çalıştayın her dinleyiciye hitap etmesine olanak sağladı.

Çalıştay “Medyanın Kırmızı Geleceği: Youtube” adlı sunum ile başladı.

Ardından, Almanca Mütercim Tercümanlık bölümü öğrencisi Göksu Karagülle‘nin “Yapay Zeka ve Çeviri” başlıklı sunumla devam etti. Konuşmasında yapay zekanın tanımından, ilk yapay zeka denemelerinden bahsettikten sonra bunların çeviri üzerindeki etkileri, günümüzdeki anlık çevrimiçi çeviri uygulamaları ve çevrimiçi sözlükler hakkında konuştu. Ayrıca etkinlik hakkındaki düşüncelerini şöyle dile getirdi:

Böyle bir etkinlikte sorumluluk almak kendi alanımda daha fazla bilgiye sahip olmama sebep oldu. Buradan sunum yapan tüm arkadaşlarıma teşekkürlerimi sunuyorum.

Saat 10:00’u gösterdiğinde popüler kültürün en temel konularından olan “Sosyal Medya ve Çeviri” isimli sunumu Fransızca Mütercim Tercümanlık bölümü öğrencisi Barış Kılıç ve Alman Dili ve Edebiyatı bölümü öğrencisi Beste Tuğçe Dengiz üstlendi ve konuşmaları üzerine şu ifadelere yer verdiler:

Sosyal medya artık hayatımızın hemen hemen her alanında yer alıyor. Popüler Kültür ürünlerinin yaratılmasında da sosyal medya ağlarının kaçınılmaz bir yeri var, bu ağlardan da en fazla kullanılanları bildiğiniz gibi Facebook, Twitter ve LinkedIn. İnsanların bu ağları sıklıkla kullanıp paylaşım yapmaları sayesinde ilerleyen yıllarda dünya genelinde ortak bir sosyal medya kültürünün oluşması da kaçınılmaz bir gerçektir. Oluşan bu kültürün temelinde de yapılan bu paylaşımların farklı dillere çevrilerek farklı ülkelerdeki grup ve sayfalarda paylaşılması da çok büyük bir etkiye sahiptir.

İngilizce Mütercim Tercümanlık öğrencisi Aziz Doğuhan Uysal‘ın “Chicken Translate Nedir, Ne Değildir?” adlı sunumuyla çalıştay devam etti. Kendisi yurdum insanının çeviriyle imtihanı olan Chicken Translate üzerine örneklerden başlayıp bir durum değerlendirmesi yaparak bu çevirileri inceledi.

Birbiri ardına gelen sunumlardan birisi de İngilizce Mütercim Tercümanlık bölümü 3. sınıf öğrencisi Gökçen Sena Duman‘ın idi. Kendisi “Şarkı Sözleri Çevirisi” başlıklı sunumunda alanın en önemli kuramcıları Johan Franzon ve Peter Low’un teorilerini detaylandırdı ve 70’li yılların aranjmanlarından örnekler ile destekleyerek başarılı ve keyifli bir sunuma imza attı.

Bu sunumu “Yasaklı Edebiyat ve Çeviri” adlı bildiri takip etti. Edebiyat severler bu olağan dışı sunumu ilgiyle karşıladı.

Öğle arasından hemen önce Çilem Honça “Çocuk Edebiyatı ve Çeviri” başlığıyla bir sunum gerçekleştirdi. Çocuk edebiyatının tanımıyla başlayıp çocuk edebiyatı çevirisinin öneminden, zorluklarından bahsetti. Sunumu bitirirken yansıma sözcüklerin çevirisini incelemek için “Alice Harikalar Diyarında” kitabını kaynak alarak kendi yaptığı bir çalışmayı sundu.

Bu konu ve sunumu hazırlarken geçirdiğim süreç benim için çok farklı bir deneyim oldu.

Bu sunumdan sonra ise bir saatlik öğle arasına girildi.

Öğle arasının ardından gelen ilk sunum İngilizce Mütercim Tercümanlık bölümü öğrencisi Yasemin Topçu, “Six Word Memoirs için Çeviri Örnekleri/Önerileri” adlı sunumu ile kısa kısa hikayeleri çeviri bağlamında ele alarak çeşitli örnekler üzerinden öneriler sundu.

Bu ilginç konuyu takiben İngilizce Mütercim Tercümanlık bölümü 4. sınıf öğrencisi Pelin Göymen “Fantastik Edebiyat ve Neoloji Çevirileri” adlı sunumuyla neolojiden, fantastik edebiyatın neoloji ile olan ilişkisinden bahsederek bu edebi türdeki çeşitli neoloji örnekleri ve bunların çevirileri hakkında konuştu. Hazırladığı sunumun materyal açısından zenginliği ve akıcılığı ile çeviri yoluyla kazandırılan neolojizm örnekleri tüm dinleyenlerin ilgisini çekti.

Çalıştay, edebiyat alanındaki sunumlardan sonra “Türkiye’de Video Oyun Yerelleştirmesi” adlı sunum ile yeni bir soluk buldu. İngilizce Mütercim Tercümanlık bölümü 4. sınıf öğrencileri Aykut Yatar ve Berkay Altaş bu sunumda video oyunlarının popüler kültürdeki konumundan; video oyun yerelleştirmesinin tanımı, türleri ve düzeylerinden; bu alanda yapılan akademik çalışmalardan, video oyun yerelleştirmesine duyulan ihtiyacın kısa tarihçesinden, oyun yerelleştirmesinin disiplinerarası özelliğinden ve oyun çevirmeninin görev ve niteliğinden bahsettiler. Kendileri bu sunumda yerelleştirilmiş video oyunlara ait birçok görsel kullanıp sunumlarının sonunda da salondaki herkesin ilgisini toplamayı başaran kısa bir Türkçe oyun fragmanını seyircilere sundular.

Kahve arasından önce “Altyazı Çevirisi” ve “Mizah Çevirisi” başlıklı sunumlar yer aldı. Her iki sunum da birbirini destekler nitelikteki komedi unsuru oluşturabilecek içerikleriyle salonu güldürmeyi ve amatör çeviriler üzerinde düşündürmeyi başardı.

Sonrasında Fransızca Mütercim Tercümanlık öğrencisi Ceren Selin Çağlayan, “Feminist Çeviri” başlıklı sunumunda ilk olarak geçmişten günümüze feminizmi ele aldı ve sonrasında feminist çevirinin kısa tarihinden bahsedip, Von Flotow’un feminist çeviri stratejilerini ilgi çekici örnekleri ile açıklayarak dinleyicileri bu konu hakkında bilgilendirdi.

Bu sunumun ardından az ele alınan bir konu ile 3. sınıf öğrencisi Feyza Solmaz kürsüye geçti. “Queer Kültürü ve Camp Talk Çevirisi” adlı sunumunda Queer teorisinin ve hareketinin akademik bağlamını ve güncel gelişmelerini aktararak “queer” çevirisinin de dahil olduğu Camp Talk çevirisinin kapsamından ve çeviribilimdeki yerinden bahsetti.

Yüksek nitelikli dinleyiciler çalıştayın sonuna gelirken dahi dışarıdaki güzel havaya rağmen salonda kalmayı tercih etti ve İngilizce Mütercim Tercümanlık bölümü 4. sınıf öğrencisi Şeyda Nur Ergün‘ün son derece bilgilendirici ve iyi araştırılmış olan “Postkolonyal Çeviri ve Popüler Kültür” başlıklı sunumunda çeviride kültürlerarası güç eşitsizliğini ve çevirmenin bu eşitsizlikleri nasıl en aza indirebileceğine yönelik literatürdeki stratejileri anlatarak, çevirinin diller ve kültürler arasındaki hiyerarşiyi kırma potansiyeline vurgu yaptı.

Bunu takiben, İngilizce Mütercim Tercümanlık bölümü 3. sınıf öğrencileri Semiha Öz ve Hilal Özkü “Kitap Kapakları ve Film Afişlerinin Hedef Kültürdeki Yansımaları: Yan Metin” başlıkları çalışmalarında metni çevreleyen yan metinlerin hedef kültürün, kaynak kültür hakkında sahip olduğu algıyı nasıl ve hangi yollarla şekillendirdiğini çeşitli görselleri karşılaştırma yöntemiyle ele aldılar. Metnin anlaşılmasına yardımcı olan bu ögelerin Türk imgesinin oluşumuna nasıl katkı sağladığını son yıllarda Türkçeden diğer dillere çevrilmiş olan roman kapakları ve akademi ödüllerine aday gösterilmiş Türk filmlerinden verdikleri örneklerle açıklama getirdiler. Sonuç olarak yan metinlerin hedef kültüre aktarımında farklı eğilimlerin olduğuna ve hedef kültürün kaynak kültür hakkında sahip olduğu klişeleşmiş imgelerin çoğunun bu stratejiler yoluyla oluşturulduğu çıkarımında bulundular.