Sözcük türleri, isim soylu (isim, zamir, sıfat, zarf, edat, bağlaç ve ünlem) ve fiil soylu (fiiller, fiilimsiler) olmak üzere ikiye ayrılır.
İsimler de varlıkların türlerine göre isimler (özel, cins), görev ve anlamlarına göre ya da oluşlarına göre isimler (somut, soyut, iş ve oluş bildiren yani isim-fiil ekleriyle türetilen isimler), varlıkların sayısına göre isimler (tekil, çoğul, topluluk isimleri) ve yapılarına göre isimler (basit, türemiş, birleşik) olarak dörde ayrılır.
İsimlerle ilgili unutulan bazı önemli bilgiler:
1. Özel isimlere gelen çoğul ekleri hep bitişik yazılır.
2. Soyut sözcükler somut, somut sözcükler de soyutlaştırılabilir. (Kafa yok ki! / soyutlaştırma – Seni de vururlar bir gün ey acı! / somutlaştırma)
3. Topluluk ismi tek başına birden fazla varlığı karşılayan isimlerdir. Sınıf, okul, salon gibi ifadeler, bir mekanı karşılarken tekil isimdir ancak ad aktarması (mecaz-ı mürsel) yoluyla topluluk haline gelmişse topluluk isim olur.
Dilciler az olduğu için sınıfları da küçük olur. (topluluk adı değil)
İngilizce anlatılırken sınıftan çıt çıkmaz. (topluluk adı)
“Nelerden oluşur?” sorusu sorarak topluluk isimlerini bulabilir. Orman, halk, ordu, aile ve sürü topluluk isimlerine örnektir.
4. İsim tamlamalarında ya hem tamlayan hem tamlanan isim soylu olmalıdır ya da tamlayan fiilimsi tamlanan isim soylu olmalıdır. Tamlanan fiilimsi ise bu, isim tamlaması kabul edilmez.
Çeviri zamanı (isim tamlaması)
Metnin çevril -me – si (fiilimsi grubu)
İkinci örnekte tamlanan olan “çevrilmesi” fiilimsi olduğundan ikinci örnek, isim tamlaması değil, fiilimsi grubudur.
5. Bazı isim tamamlamalarının iyelik eki düşebilir. Bu durum söyleyişten kaynaklanmaktadır.
– Senin ev nerede? (evin)
Beşiktaş (Beşik taşı)
6. Tamlayan ve tamlanan arasına başka sözcükler gelmedikçe tamlayan ile tamlanan arasına noktalama işareti giremez.
Benim çevirimin, hiçbir gerçekçe bile gösterilmeden değiştirilmesi pek etik değil. (doğru)
7. Bir sıfat, belirtili isim tamlamasının önündeyse yalnızca tamlayanı, belirtisiz isim tamlamasının önündeyse bütün tamlamayı etkiler.
Yeni tercüme bürosu (“Tercüme bürosu” belirtisiz isim tamlaması olduğundan “yeni” tüm tamlamayı etkiledi.)
Eski büronun koltukları (Buradaysa eski olan büronun koltukları değil, sadece bürodur.)
8. Gereksiz tamlayan ya da tamlanan kullanmak anlatım bozukluğuna yol açar.
Evin perdeleri de okulun perdeleri de değiştirilmeli. (gereksiz)
Yardım alınan kaynak:
Türkçe, Şifreli Yorum Kanat Yıldız
