Çeviri sürecinin olmazsa olmaz bir parçası olan redaksiyonun püf noktalarını ele alacağız bugünkü yazımızda. Son okuma, editing, revizyon gibi yer yer eş anlamlı olarak kullanılan, benzerlikler gösteren işlemler de mevcut fakat bu yazıyı redaksiyon terimi üzerinden ele alacağım. Çeviri sektöründe metindeki gramer ve imla hatalarının düzeltilmesi ve terminoloji kullanımının uygunluğunun kontrol edilmesi anlamına gelen redaksiyon, kaliteli bir çeviri için son derece önemlidir. Metinde gözden kaçırmış olduğunuz küçücük bir yazım hatası müşteride kötü bir izlenime yol açabilir ve sizin profesyonel kimliğinizi zedeleyebilir. Redaksiyon teknikleri çeviri türlerine göre farklılık gösterse de tüm metinleri kapsayan genel bir redaksiyondan bahsetmek mümkün. Hem çeviriyi hem de redaksiyonu yapıyor ya da sadece redaktör pozisyonunda çalışıyor olabilirsiniz; her durumda iyi bir redaksiyon için aşağıdaki maddeleri göz önünde bulundurmanızda fayda var:
- İlk olarak gözden kaçırılmış, çevrilmemiş bir yer var mı diye kontrol edin. Eksik bir çeviri müşterinin işini görmeyeceği gibi, deyim yerindeyse “baştan savma” yapılmış bir iş izlenimine neden olabilir.
- Hedef metindeki rakamlar, tarihler, özel isimler gibi unsurların kaynak metin ile uyum gösterdiğinden emin olun. Yanlış yazılan bir rakam iş dünyasında tahmin edemeyeceğiniz büyüklükte bir soruna yol açabilir.
- Dile göre değişen kullanımların farkında olun. Örneğin; yüzde işareti (%) Türkçede rakamdan önce, İngilizcede ise rakamdan sonra gelmektedir. Benzer şekilde Türkçede virgül ile karşılık bulan ondalık işareti, İngilizcede nokta kullanılarak belirtilir: 1,5 ve 1.5
- Yazım denetimini ihmal etmeyin. Fakat bunun için tamamen Word’e güvenirseniz yanlış yapmış olursunuz. Tükçede bir anlam ifade eden yazım hatalarıyla da karşılaşabilirsiniz, bu nedenle Word kelimenin altını çizmeyecektir. Bilgisayar destekli yazım denetiminden sonra kendiniz de yavaş yavaş okuyarak bu sorunu çözebilirsiniz.
- Şimdi lisedeki Türkçe derslerimize geri dönelim. Bağdaşıklık ve bağlaşıklık metnin bütünlüğünü belirtir: ilki anlamsal, ikincisi ise dil bilgisel bütünlük. Redaksiyon işlemi için ikisi de büyük önem teşkil etmektedir, çünkü çeviri anlatım bozukluklarından uzak olmalıdır. Bu amaçla aynı cümlede birbiriyle anlamsal olarak çelişen sözcüklerin kullanılmaması (bağdaşıklık) ve eklerin doğru ve eksiksiz bir şekilde kullanılması (bağlaşıklık) gibi durumlara dikkat edilmelidir.
- Hedef metindeki terminolojinin, alanın terminolojisine olan uygunluğunu kontrol edin. Bunu müşterinin size verdiği terimceye, alana dair bulduğunuz internet sitelerine bakarak ya da o alandaki bir uzmana danışarak yapabilirsiniz.
- Formatı göz önünde bulundurun. Çeviriyi bazen müşterinin istediği formatta teslim etmek gerekebiliyor. Marjinler, yazı tipleri, başlıklar, sayfa numaralandırmaları, dip notlar gibi unsurların hedef metinde aynı şekilde aktarılıp aktarılmadığına dikkat edin.
- Emin olmadığınız cümleleri yüksek sesle okuyun. Cümleyi anlamak için iki-üç defa okumak zorunda kalıyorsanız bir sorun var demektir. Gerekliyse virgül, noktalı virgül gibi noktalama işaretleri kullanmaktan çekinmeyin.
- Neredeyse tüm işlemleri yaptınız. Fakat gün içinde yorgunluktan veya başka sebeplerden dolayı çeviri sonrası redaksiyon bile yaptıktan sonra hatalar ile karşılaşabiliyoruz. Bu esnada redaksiyonun önemli bir püf noktası ara vermek. Redaksiyonu tamamlamış olabilirsiniz ama henüz teslim edilmeye hazır değil. Acil olan bir iş değilse birkaç saat başka bir iş ile ilgilenin ya da en güzeli dinlenin. Çünkü, redaksiyon sürecinde yaptığımız tüm şey hata aramak ve bunu düzeltmeye çalışmak olsa da sürekli aynı bakış açısı ile bir mesafe katedemeyiz. Dikkatinizi bir süre başka bir şeye yöneltmek, redaksiyona yeni bir bakış açısıyla dönmenizi ve gözden kaçırdığınız hataları yakalamanızı sağlayacaktır. (Bu yöntem çeviri sürecinde de çok işe yarıyor, benden söylemesi.)
Kaliteli bir redaksiyon ile kaliteli bir çeviri elde edebilirsiniz. Bu süreçte kullandığınız farklı bir teknik veya püf noktası varsa bizimle paylaşmaktan çekinmeyin.,
