Sakine Hocam’ın değerli röportajındaki soruları ayrı ayrı yayınlayacağım, çünkü uzunluğundan dolayı sevgili gençlerin bir satırını bile okumadan geçmelerini istemiyorum. Ben hepsini nefesim kesilerek okudum. Darısı başınıza :)
Prof. Dr. Sậkine Eruz (Esen)
İstanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi
Çeviribilim Bölümü
Almanca Mütercim Tercümanlık Anabilim Dalı Başkanı
Soru 1- Öncelikle kendinizi tanıtabilir misiniz?
Aslında yaşamım Almanya ile Türkiye arasında gelgitlerle geçti. İlkokulu Türkiye ve Almanya’da, orta okula Almanya’da, Lise’ye Türkiye’de (Avusturya Lisesi) devam ettim.
Frankfurt am Main, Johann Wolfgang Goethe Üniversitesi’nde bir dönem İşletme Bölümü’ne kaydımı yaptırdım, işletmeden pek de hoşlanmadığımı fark ettikten sonra Anglistik ve Germanistik (1972-1974) okumaya karar verdim ve bu bölümlerden 1974’te İstanbul Üniversitesi’ne nakil yaptırdım. Pedagoji sertifikası da alarak Avrupa Sanat Tarihi ( yandal – 1976) ve Alman Dili ve Edebiyatı (anadal – 1977) bölümlerinden mezun oldum. Bitirme tezimi Alman edebiyatı alanında Prof. Dr. Şara Sayın’ın danışmanlığında tamamladım.
1980 öncesi bir anadal, iki de yandaldan mezun olunuyor ve yüksek lisansa eşit bitirme tezi yapılıyordu. 1980 sonrası gerek orta okullarda, liselerde bitirme sınavları kaldırıldı ve üniversitede de öğrencilerin tek bir daldan mezun olmaları yeterli görüldü. 1980 öncesi sistemde iki yılın sonunda çok kapsamlı yazılı ve sözlü sınavlar yapılırdı. Bu sistem de kaldırılarak vize ve final sınavlarına geçildi.
1976’da yine Almanya’daydım. Frankfurt Halk Yüksek Okulu’nda yetişkinlere Türkçe dersi, okullarda öğrencilere Almanca dersi verdim, derslere gözlemci olarak katıldım ve Türkiye Cumhuriyeti Frankfurt Başkonsolosluğu’nda çevirmen olarak görev yaptım. 1978 yılında Sanayi ve Ticaret Odası’nın açtığı yarım günlük yazılı ve daha sonra yapılan yarım günlük sözlü çevirmenlik sınavlarını kazandım ve 1978’te Almanya’da Hessen Eyalet Mahkemesinde yemin altına alınarak, özerk yeminli eyalet çevirmeni olarak özel ve resmi kuruluşlar için çeviri yapmaya başladım. 1980’de kendi çeviri işletme şirketimi kurdum ve 1986’ya değin Federal Almanya mahkemelerinde, farklı resmi ve özel kuruluşlarında yeminli özerk çevirmen olarak çalıştım.
Bu arada belki belirtmekte yarar var, Almanya’da yeminli çevirmen olmak için ciddi sınavlardan geçilir ve bu sınavları başaran çevirmen, yaşadığı eyalette o dilde çevirmenlere ihtiyaç varsa Yüksek Eyalet Mahkemesi Başkanlığı tarafından yemin altına alınır. Bu bağlamda atanan yeminli çevirmenler bağımsızdır ve mühürleriyle onayladıkları çevirilerden sadece kendileri mesul olduğu gibi, çeviri ücretini de çevirmenler alır. Başka bir deyişle çeviri açısından Türkiye’deki noterin yetkileriyle donanmışlardır ve bu bağlamda yetkin uzman olarak resmi ve özel kurumlar tarafından kabul görürler. Çevirmenlere bu yetkiyi veren düzenlemeler Almanya’da altmışlı yıllara değin uzanır. Çevirmenin mahkemenin yeminli çevirmen listesine adı kaydedilir ve bu çevirmenlere bu yönde hak ve yükümlülüklerinin de belirtildiği bir kimlik tahsis edilir. Çeviri ücretleri satır hesabına göre (50-55 karakter) düzenlenir, şu andaki çeviri ücretleri 1,00 Eurodan başlar ve bu miktar 4 katına çıkabilir. Miktarın yükselmesi metin türüne bağlı olduğu gibi, eğer metin çoğaltılarak dağıtımı yapılacak bir metinse bu durum da belirleyicidir.
1986 yılından Akşit Göktürk’ün sevgili eşi Dr. Pia Angela Göktürk’ün başkanlığını yaptığı İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Bölümü’ne Almanca okutmanı olarak girdim. Bu bölüme devam eden üniversite öğrencileri için yabancı dil eğitimine yönelik malzemeler hazırladım. 1992’de yabancı dil eğitimi bölümünde “üniversitede yabancı dil eğitimine” yönelik ikinci bir yüksek lisans yazdım. Prof. Dr. Şara Sayın’ın önerisi üzerine Alman Dili ve Edebiyatı ve Alman Dili Eğitimi Bölümleri’nde ders çeviri ve metinlerle edebiyat dersleri verdim. Aynı yılarda Çeviri Sertifikası programlarında hukuk çevirisi derslerini üstlendim ve 1993’te İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi bünyesinde Çeviri Bölümü’nün kurulmasıyla birlikte Çeviri Bölümü’nün Almanca Mütercim Tercümanlık Anabilim Dalı’nda ders vermeye başladım.
1999’da doktoramı hukuk alanında paralel metin çalışmaları üzerine Prof. Dr. Turgay Kurultay danışmanlığında tamamladım. Çalışmalarımı çeviri eğitimi, hukuk çevirisi dışında 1999’dan sonra çeviri tarihi, çokkültürlülük ve kent tarihi yönünde derinleştirdim. Doçentliğimi 2004 yılında Çeviribilim alanından aldım.
Hậlen Almanca Mütercim Tercümanlık Anabilim Dalı Başkanı olarak, Çeviribilim Bölümü lisans, yüksek lisans ve doktora programlarında ders veriyorum.
İlgilenen arkadaşlar, ne yazık ki, epeydir güncelleştiremediğim www.sakine-eruz.com sitesinden hukuk metinleri alanında bilgiye (seminer köşesinde), çeviribilimsel kaynakların bir kısmına ve çevirmenlik mesleğinde yaşanan farklı maceralara ulaşabilirler.
